"Στήλη Άλατος": Παγκόσμιες ημέρες... πεταλούδων

Γράφει ο Απόστολος Μοσχόπουλος*: Καθημερινά, οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης γεμίζουν με αναρτήσεις σχετικές με διάφορες παγκόσμιες ημέρες από συλλόγους ή άτομα που αποφασίζουν έτσι να αποτίσουν έναν σχετικό φόρο τιμής. 

Πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η παρούσα περίοδος, στην οποία είχαμε από τη μια την Παγκόσμια ημέρα ενάντια στη βία κατά της γυναίκας στις 25 Νοεμβρίου και ακολουθούν οι Παγκόσμιες μέρες κατά του AIDS στη 1 Δεκέμβρη ή αυτή των ατόμων με αναπηρία στις 3. Πολλοί αναρωτιούνται ωστόσο ποια είναι η σκοπιμότητα πίσω από τέτοιες αναρτήσεις. Κάποτε ήμουν κι εγώ ένας από αυτούς, σήμερα όμως όχι πια. Θεωρώντας ότι δεν είμαι ο μόνος, αποφάσισα να μοιραστώ κάποιες από τις σκέψεις μου γύρω από αυτό το φαινόμενο.

Χρόνια λοιπόν πριν, έβλεπα πίσω από κάθε τέτοια ανάρτηση, αυταρέσκεια και μαθήματα «ηθικής ανωτερότητας» από τους εκάστοτε «κατ' επάγγελμα κοινωνικά ευαίσθητους». Διέγνωσκα αυτόματα σκοπιμότητα και μια ματαιόδοξη αυταρέσκεια στον βωμό των like και ένιωθα ότι δείχνουν όλοι μια «εικονική συμπάθεια» στο εκάστοτε ζήτημα, φτιάχνοντας αναίμακτα το προφίλ τους στην κοινωνία, υπεραμυνόμενοι των σκοπών και των πληττόμενων κοινωνικών ομάδων πίσω από την κάθε παγκόσμια ημέρα.

Προϊόντος του χρόνου όμως, η καχυποψία μου άρχισε να υποχωρεί σημαντικά, κυρίως γιατί έθεσα σε νέα βάση το δίπολο «θεωρίας-πράξης». Είναι πολύ εύκολο κανείς να θεωρεί τον εαυτό του ασήμαντο και να θεωρεί ότι η ενέργεια και η βοήθεια κάποιου κρίνεται μόνο σε μεγέθη αλτρουισμού του Αλβέρτου Σβάιτσερ ή της Μητέρας Τερέζας ή με προσωπικές χορηγίες εκατομμυρίων άλλων μεγαλοευεργετών μεγιστάνων. Τελικά, κάτι τέτοιο, κατάλαβα ότι δεν ισχύει γιατί έλαβα υπόψη μου την πραγματική διάσταση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, και συγκεκριμένα ότι δεν είναι μόνο φωτογραφίες και ποιήματα του Λειβαδίτη και της Βογιατζάκη-Ντούζα. 

Δεν μπορεί λοιπόν να παραγνωρίσει κάποιος ότι είναι και μέσα επικοινωνίας. Και όταν το συνειδητοποιεί κανείς, μαθαίνει την αξία του να είσαι μέρος της αλυσίδας της πληροφορίας, της ιδιότυπης αυτής σκυταλοδρομίας μεταξύ των μελών της κοινωνίας στην οποία ζούμε. Η πληροφορία αυτή έχει όφελος και για τον πομπό αυτής και για τους δέκτες της, πράγμα που πλέον προσπαθώ με τη σειρά μου να μεταλαμπαδεύσω τους μαθητές μου. Αφενός, πίσω από τα τυφλά στατιστικά των παγκόσμιων ημερών υπάρχουν είτε βιωματικές ιστορίες ανθρώπων που κατέδειξαν την ανάγκη να υπάρχουν μέρες αφιερωμένες για αυτούς, είτε κάποια μελανή σελίδα της ιστορίας που η ανθρώπινή μας ιδιότητα, αποφάσισε να ξαναγράψει ψάχνοντας κάποια εξιλέωση ή κάποια πιο αισιόδοξη της στιγμή. Έτσι λοιπόν, η ζωή τους, ο σκοπός τους, η ιστορία τους, αποκτά υπόσταση και ουσία. 

Η δύναμη που δίνει αυτή η αλλαγή ταυτότητας σε κάποιον, είναι αρκετά δύσκολο να περιγραφεί. Πολλές φορές, οι αριθμοί φέρονται να «μαγειρεύονται» προς εξυπηρέτηση του αφηγήματος, ή τα βίντεο να χαλκεύονται με μελοδραματικούς τόνους για την ευκολότερη συγκίνηση του κοινού. Οι ιστορίες όμως δεν παραχαράσσονται, όπως και τα βιώματα. Και αν μια φορά είναι δύσκολο, να μπαίνεις στην εξίσωση ως «θύμα» ή το φερέφωνο αυτού, είναι ακόμη πιο δύσκολο, μετά να πάρεις στα χέρια σου την ευθύνη της αλλαγής, την οποία αυτόματα παίρνει ο δέκτης της πληροφορίας, ο οποίος, ξαφνικά, αποκτά ενεργή θέση και υπόσταση επίσης σε αυτό το σχήμα. Λένε πολλές φορές ότι «το να μην παίρνεις θέση ισούται με το να παίρνεις θέση εναντίον του κατατρεγμένου», και, η αλήθεια είναι ότι οι δυναμικές της κοινωνίας μοιάζουν να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο. 

Η ευαισθητοποίηση και η ευθύνη του κοινού έχει διττό ρόλο. Δεν είναι μόνο ότι δίνει την ευκαιρία στον κάθε «σιωπηλό» να δει πέρα από την ατομικότητά του, ότι δεν είναι μόνος του. Είναι και το, σημαντικότερο κατ' εμέ, του να παίρνει κάποιος την απαιτούμενη ώθηση να κάνει το κάτι παραπάνω, να γίνει δηλαδή πομπός, περνώντας στο στάδιο του ακτιβισμού, είτε με το να δίνει την πληροφορία σε επόμενους, που μπορεί να έχουν ακούσια ή εκούσια άγνοια, ή, με το να ενεργεί κιόλας πλέον με περαιτέρω δράσεις.

Το σημαντικότερο όμως δίδαγμα που μας αφήνει κάθε τέτοια παγκόσμια ημέρα, είναι να αναρωτηθούμε όλοι τη θέση μας σε όλα αυτά που συμβαίνουν καθημερινά. Σε μια εποχή που «το φαινόμενο της πεταλούδας» είναι πιο ορατό από ποτέ, σαν να μην ξέραμε ότι δεν είμαστε ξεχωριστές χιονονιφάδες, κρίνεται επιβεβλημένο να μην δρούμε  έτσι ώστε να μην νιώθουμε και μόνοι όταν είμαστε σε αυτήν τη πλάστιγγα είτε στην μεριά των υπερασπιζομένων, είτε στη μεριά των προς υπεράσπιση. Αν μη τι άλλο, αν έμεινε κάτι να μας σώσει πριν το κάθε λογής τέλμα, όταν καθημερινά χωριζόμαστε με κάθε ευκαιρία σε «ημείς και υμείς» είναι η ενσυναίσθηση και η αλληλεγγύη. 

* Ο συνεργάτης του InVeria.gr Απόστολος Μοσχόπουλος είναι απόφοιτος Αγγλικής Φιλολογίας και αρθρογραφεί στην μόνιμη στήλη "Στήλη... Άλατος" κάθε Παρασκευή. 

Κάντε LIKE στη σελίδα του InVeria.gr και...  μείνετε ενημερωμένοι για όλα!

InVeria.gr