"Στήλη Άλατος": Η γλώσσα της πολιτικής | Γράφει ο Απ. Μοσχόπουλος

Γράφει ο Απόστολος Μοσχόπουλος*: Στην γλωσσολογία, όπως μπορεί να επιβεβαιώσει οποιοσδήποτε φιλόλογος ή γλωσσολόγος, η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός και κρίνεται σε ένα ευρύτατο φάσμα παραμέτρων, από το ηχητικό της σύστημα μέχρι τη σημασία μιας λέξης σε ένα κείμενο. Στην πολιτική και την καθημερινότητα, όμως, όπου η αβρότητα και η διπλωματία έχουν προεξέχοντα ρόλο, η γλώσσα, είναι συνήθως στατική ή «ξύλινη» και συνήθως προκύπτουν και άλλα σημαινόμενα, πέραν των ευκόλως εννοουμένων.

Αφορμή για αυτή τη σκέψη αποτέλεσε η ήδη viral ατάκα «Βούλωσέ το» του Τζο Μπάιντεν προς τον νυν πρόεδρο και εκ νέου υποψήφιο με τους Ρεπουμπλικάνους, Ντόναλντ Τραμπ κατά τη διάρκεια της πρώτης τους τηλεμαχίας ενόψει των εκλογών του Νοεμβρίου. Κανείς δεν θα έλεγε ότι κλονίστηκε ηθικά με αυτή την έκφραση απόγνωσης του υποψήφιου με την παράταξη των Δημοκρατικών στην προσπάθεια του να απαντήσει την ερώτηση που του τέθηκε. Ο ίδιος ο Τραμπ άλλωστε έχει υπάρξει αρκετά ασεβέστερος είτε προς μέρος του λαού του οποίου προΐσταται χαρακτηρίζοντας “τρομοκρατική” οποιαδήποτε ενέργεια δε συνάδει με τις πολιτικές του, είτε βαφτίζοντας Fake News οποιαδήποτε είδηση τον αμφισβητεί πολιτικά, είτε με τις (αλήστου μνήμης) μισογυνιστικές εκφράσεις του για τις γυναίκες. Και ενώ, εύλογα, έρχεται στο μυαλό κάποιου η παροιμία με το γουρούνι και τη λάσπη όταν βλέπει το επίπεδο της πολιτικής στα χρόνια του Τραμπ να βασίζεται στη μεγαλομανία του ενός, από την άλλη παραμένει σοκαριστικό να σκέφτεται κανείς ότι αυτή η αποστροφή ήταν και το πιο ενδιαφέρον κομμάτι μιας συζήτησης μεταξύ δύο ανδρών που θα κρατάνε στα χέρια τους τη μοίρα του πλανήτη για τα επόμενα πέντε χρόνια.

Η γλώσσα όμως δεν κρίνεται μόνο στις επιμέρους εκφράσεις. Υπάρχει και η διγλωσσία, το φαινόμενο, δηλαδή, κατά το οποίο, κάποιος έρχεται σε διαφωνία με τον πρότερο εαυτό του. Στην πολιτική είθισται να το παρατηρούμε αυτό όταν κάποιος άλλα λέει από τη θέση της αντιπολίτευσης, και άλλα από τον κυβερνητικό θώκο. Το παράδειγμα αυτής της εβδομάδας έρχεται από τον Κωνσταντίνο Μπογδάνο, βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, ο οποίος και έβαλε κατά των σχολικών καταλήψεων με μια εμπρηστικά διχαστική ανάρτησή του στο Twitter. Ωστόσο, επειδή το Διαδίκτυο μάλλον έχει καλύτερη μνήμη από τον ίδιο, άμεσα έγινε η αντιπαραβολή με τις απόψεις του προ διετίας, όπου οι καταλήψεις έμοιαζαν ευκταία μορφή πολιτικής και κοινωνικής αντίδρασης στη διαχείριση της κυβέρνησης Τσίπρα στο Μακεδονικό και δη της συμφωνίας των Πρεσπών.

Εντελώς ειρωνικά, από άποψη χρονικής συγκυρίας, η είδηση αυτή, συνέπεσε με τη διγλωσσία του συνόλου της κυβερνητικής παράταξής στο θέμα της Συμφωνίας των Πρεσπών. Εδώ και καιρό, εξάλλου, από τα χείλη του Πρωθυπουργού είχε καταστεί φανερή η μεταστροφή της άποψής του και από εκεί που εγκαλούσε τον Αλέξη Τσίπρα ότι με τη συμφωνία αυτή “αντάλλαξε το όνομα της Μακεδονίας με την αναίρεση της μείωσης των συντάξεων”, βρέθηκε υπέρμαχος της τήρησης και εφαρμογής της. Η αντίφαση αυτή κατέστη φανερότερη από ποτέ αυτή την εβδομάδα με αφορμή την έλευση του Υπουργού Εξωτερικού των Η.Π.Α, Μάικ Πομπέο. Την ίδια στιγμή που είναι κοινό μυστικό ότι η κυβέρνηση παίζει με τον χρόνο στο θέμα της κύρωσης σχετικών επιμέρους συμφώνων, συναφών με την κύρια συμφωνία, μια κοινή ανακοίνωση Ελλάδας και Η.Π.Α του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, την χαρακτήρισε «ιστορική». Αποτέλεσμα αυτής της παλινωδίας ήταν να ξαναβγει ανακοίνωση λίγο αργότερα, παραλείποντας την επίμαχη έκφραση, αναδεικνύοντας για άλλη μια φορά το αδιέξοδο της κυβέρνησης για το ποια θα είναι εν τέλει η γραμμή του κόμματος κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής διαδικασίας.

Από την άλλη, στην πολιτική πολλές φορές ισχυρίζεται κανείς ότι οι λέξεις στις οποίες καταφεύγει κάποιος, έχουν μια λιγότερο του προβλεπομένου κυριολεκτική σημασία. Ή, θα προσθέσω εγώ, τουλάχιστον έτσι λέγεται στο δημόσιο λόγο για να καλυφθούν τυχόν πρότερα ή ύστερα λεκτικά ατοπήματα. Στην ειδησεογραφία, ωστόσο, όπως είναι (ή θα έπρεπε να είναι) σαφές, «ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο». Έτσι λοιπόν, και ενώ πριν λίγες μέρες, ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης της Θεσσαλονίκης, διέψευσε τα λεγόμενα του ιδίου (!) περί συμφωνίας με την Τουρκία στο Βερολίνο, η «λανθάνουσα γλώσσα του».  φάνηκε από τις χτεσινές δηλώσεις του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ να λέγει τα αληθή. Σε ανάρτησή του στο Twitter, ο Γιενς Στόλτενμπεργκ μίλησε με θερμά λόγια για τη συνεργασία Ελλάδας-Τουρκίας όσον αφορά στο «μόνιμο μηχανισμό αποκλιμάκωσης της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο», με το σύνολο της αντιπολίτευσης να κάνει λόγο για «μυστική διπλωματία και έλλειψη διαφάνειας» από την κυβέρνηση.

 Η γλώσσα, λοιπόν, καθημερινά μας δίνει πολλών ειδών αφορμές για να την κρίνουμε στο φάσμα του πολιτικού και κοινωνικού μας βίου. Χρήσιμο θα ήταν, ωστόσο, να τη βουτούσαν όλοι και λίγο παραπάνω στο μυαλό τους, πριν εκτεθούν ανεπανόρθωτα καθώς, με τον έναν τρόπο ή τον άλλον, μπορεί να μην έχει κόκκαλα, αλλά μπορεί να τα τσακίσει, κατά τον σοφό (στα γλωσσικά παίγνια, τουλάχιστον) λαό μας.  

* Ο συνεργάτης του InVeria.gr Απόστολος Μοσχόπουλος είναι απόφοιτος Αγγλικής Φιλολογίας και αρθρογραφεί στην μόνιμη στήλη "Στήλη... Άλατος" κάθε Παρασκευή.

Κάντε LIKE στη σελίδα του InVeria.gr και...  μείνετε ενημερωμένοι για όλα!

InVeria.gr