"Στήλη Άλατος": Τρεις εικόνες, χίλιες (σχεδόν) λέξεις | Γράφει ο Απ. Μοσχόπουλος

Γράφει ο Απόστολος Μοσχόπουλος*: Στη δημοσιογραφία, το δόγμα του καλού ρεπορτάζ επιτάσσει μια πολύ καλή αντίληψη του τι συνιστά είδηση και τι όχι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το διαχρονικά επιτυχημένο λεκτικό σχήμα του “Σκύλος δάγκωσε άνθρωπο” σε σχέση με το “Άνθρωπος δάγκωσε σκύλο”. 

Ωστόσο, ακόμη και η καυστικότερη γραφή, όπως και η οξύτερη διάνοια, ωχριούν κατά βάση μπροστά στη δύναμη μιας φωτογραφίας, τραβηγμένης την κατάλληλη στιγμή, η σημειολογία της οποίας ωθεί τον οποιοδήποτε να βγάλει τα συμπεράσματά του, χωρίς καν να χρειάζεται η προσθήκη κάποιας σχολιαστικής λεζάντας. Την εβδομάδα που μας πέρασε λοιπόν, τρεις τέτοιες φωτογραφίες έκαναν τον γύρο του Διαδικτύου, είτε στα ειδησεογραφικά δίκτυα, είτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλώντας έντονες αντιδράσεις.

Η πρώτη φωτογραφία έχει να κάνει με την πανδημία του κορονοϊού. Από τη μια, την τρέχουσα εβδομάδα, το Άγιον Όρος φλέρτάρει για πρώτη φορά με τοπικό lockdown, καθώς ο ιός έφτασε αισίως μέχρι εκεί. Από την άλλη, ξαναφούντωσε η αντιπαράθεση μεταξύ επιδημιολόγων και του κλήρου που είχε κορυφωθεί το Πάσχα για το υγειονομικό πρωτόκολλο πίσω από τον εκκλησιασμό και την Θεία Κοινωνία. Κορυφαία στιγμή της εβδομάδας, συγκεκριμένα, αποτελούν οι δηλώσεις του καθηγητή Γενετικής, Μανώλη Δερμιτζάκη, ότι η Θεία Κοινωνία θα έπρεπε να αλλάξει τρόπο διεξαγωγής κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Λίγες ώρες μετά, ωστόσο, ο αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Γιώργος Κουμουτσάκος, φωτογραφήθηκε (ακούσια) να μεταλαμβάνει χωρίς να τηρούνται στο ελάχιστο τα στοιχειώδη μέτρα προστασίας από τους ιερωμένους (μάσκα ή ατομικό σκεύος μετάληψης). Εύλογα, παρά την παραδοχή του λάθους του και τις υστερόχρονες αιτιάσεις του προς “κύκλους σπέκουλας”, προκλήθηκε μύλος αναταραχών τόσο στο κόμμα του, όσο και στο δημόσιο διάλογο για άλλη μια φορά σχετικά με τις παλινωδίες που παρατηρούνται εκ νέου από τα μέλη της κυβέρνησης αναφορικά με τη διαχείριση της πανδημίας τόσο σε ο,τι αφορά τη σχέση με την Εκκλησία, όσο και στο τι ορίζεται ως “μέτρο δημοσιας υγιεινής” και για ποιους. 

Σαν να μην έφτανε αυτό, ένας εκ των επικριτών της ενέργειας Κουμουτσάκου, ο ίδιος ο Υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη, Νίκος Χαρδαλιάς, που κατά καιρούς επεσήμαινε την “ανευθυνότητα των λίγων”, μόλις δυο μέρες μετά, συνελήφθη από τον φωτογραφικό φακό-εν μέσω πλήρους απουσίας μέτρων προφύλαξης- να ασπάζεται το χέρι (κατ'αυτόν, ράσο) ιερωμένου σε ένα από τα χωριά της Καρδίτσας που επλήγησαν δριμύτερα από τον κυκλώνα του “Ιανού”. Αμφότερα δε τα περιστατικά, ανέδειξαν ακόμη περισσότερο το debate της κοινωνίας σχετικά με τη σκοπιμότητα και την αποτελεσματικότητα των μέτρων που, ολοένα και περισσότερα, εξαγγέλλονται από την κυβέρνηση για την περιστολή της εξάπλωσης του ιού.

Η δεύτερη εικόνα που συζητήθηκε αρκετά ήταν από το κέντρο της Αθήνας, και συγκεκριμένα από το πρότζεκτ του “Μεγάλου Περιπάτου” του δήμαρχου Κώστα Μπακογιάννη. Ούτε έξι μήνες μετά το φιλόδοξο πλάνο ανάπλασης του αστικού τοπίου, που κόστισε 2 περίπου εκατομμύρια ευρώ για την πρώτη φάση αυτού, ξοδεμένο σε πιπεριές, ζαρντινιέρες, χρώματα και γκαζόν, τα αποτελέσματα, όπως έδειξαν οι αποκαρδιωτικές φωτογραφίες, έγιναν αντικείμενο κριτικής, μέχρι και χλευασμού για την αλόγιστη σπατάλη που επέδειξε ο Δήμος Αθηναίων. Στο πλαίσιο της αυτοκριτικής του, ο Δήμαρχος ομολόγησε πως η περισπούδαστη πρωτοβουλία του “βγήκε και δε βγήκε”, ενώ υπεραμύνθηκε των επιλογών του μιλώντας για “πιλοτική εφαρμογή” του μέτρου, ακυρώνοντας τον χαρακτηρισμό αυτού ως “ανάπλαση” (σε αντίθεση με τις αρχικές τυμπανοκρουσίες), ενώ ταυτόχρονα δικαιολόγησε την εικόνα παρακμής του γκαζόν, κάνοντας λόγο για “κάμπιες που το κιτρίνισαν”. Ο ίδιος δε, έγινε αντικείμενο σχολιασμού και σε προσωπικό επίπεδο, προ ολίγων ημερών, με αφορμή μια άλλη φωτογραφία στην οποία εικονιζόταν να διασκεδάζει σε συναυλία στην Τεχνόπολη χωρίς τα απαιτούμενα μέτρα ατομικής προστασίας τόσο του ιδίου όσο και των γύρω του. Η εικόνα προκάλεσε την έκρηξη κυρίως των εργαζόμενων στον χώρο του πολιτισμού, που για άλλη μια φορά εγκάλεσαν την Πολιτεία για επιλεκτική διαχείριση της επιτρεπόμενης καλλιτεχνικής δραστηριότητας, κάνοντας παράλληλα άλλη μια έκκληση για ανάληψη πρωτοβουλιών ουσιαστικής στήριξης τους, χωρίς επικοινωνιακά τεχνάσματα με  “φορτηγά” και “ημέρες χαράς”.

Η τρίτη φωτογραφία, που σχολιάστηκε έντονα την εβδομάδα που μας πέρασε, είχε και πάλι ως επίκεντρο την Αθήνα, αλλά δεν είχε να κάνει ούτε με την πολιτική, ούτε με την δημόσια υγεία. Εμπλεκόμενος σε αυτή ήταν κατά κύριο λόγο ο φωτογράφος, και κριτής στο σόου για την ανάδειξη μοντέλων, Δημήτρης Σκουλός, ο οποίος απεικονίστηκε επί τω έργω, την ίδια στιγμή που μερικά βήματα παραπέρα κειτόταν ξαπλωμένος ένας άστεγος. Τα πυρά που δέχθηκε ήταν πολλαπλά, καθώς αρχικά πολλοί θεώρησαν την προβαλλόμενη αναλγησία ως παράγωγο των ριάλιτι-σόου που (ειδικά φέτος) απέδειξαν ότι στο βωμό της τηλεθέασης, θα θυσίαζαν οποιαδήποτε υποψία ανθρώπινης υπόληψης και αξιοπρέπειας. Όσο όμως η ιστορία αποσυνδεόταν από την τηλεοπτική εκπομπή, καθώς αποδείχθηκε ότι το γεγονός δεν έλαβε χώρα στο πλαίσιο των γυρισμάτων της, τόσο αποκαλύφθηκε η ουσία πίσω από αυτήν την εικόνα, η οποία δεν είναι άλλη από τη σταδιακή συνολική αναισθητοποίηση που νιώθει ο οποιοσδήποτε, και όχι ο κάθε Σκουλός, στη θέα ενός ανθρώπου να κοιμάται στον δρόμο.

Στα δέκα χρόνια που πέρασαν από την σχεδόν (;) πτώχευση της χώρας, το θέαμα της αναζήτησης βασικών βιοτικών αναγκών στο δρόμο, έπαψε να αποτελεί “είδηση” ή μεμονωμένη απεικόνιση κάποιου είδους “εξαθλίωσης”. Η εξοικείωση μας, μηδενός εξαιρουμένου, με εικόνες ανθρώπων που αναζητούν τροφή και ρούχα σε κάδους αποριμμάτων και στέγη σε πιλοτές πολυκατοικιών και η παράλληλη ανατροφοδότηση και δημοφιλία “θεαμάτων” και μοντέλων κάθε είδους, αναδεικνύει ένα πολύ ευρύτερο πρόβλημα αντίληψης του καθημερινού βίου αναφορικά με τον τυφλό ατομικισμό και την κοινωνική αλληλεγγύη. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι παρά τους μνημονιακούς νόμους περί προστασίας (ή και όχι) των πρώτων κατοικιών, εξακολουθούμε να θεωρούμε πρεσβυωπικά ότι το πρόβλημα δεν αφορά εμάς, και είτε απλά απομακρύνουμε το βλέμμα είτε το μυαλό μας από το ποιος έχει την ευθύνη, πίσω από κάθε κατάσταση “κρίσης”. Έχοντας τη συλλογιστική αυτή, ως κοινωνικός ιστός, θα μπορούσαν πολύ εύκολα τέτοιες εικόνες (και ειδήσεις) να μας γίνουν “μάθημα” πριν μας γίνουν πάθημα, και, κυρίως, πριν προλάβουν να αποδοθούν ευθύνες σε “σπέκουλες” ή “κάμπιες”.

Τελικά, μια εικόνα ισούται όντως με χίλιες λέξεις. Αν όχι, με χίλιες σκέψεις...

* Ο συνεργάτης του InVeria.gr Απόστολος Μοσχόπουλος είναι απόφοιτος Αγγλικής Φιλολογίας και αρθρογραφεί στην μόνιμη στήλη "Στήλη... Άλατος" κάθε Παρασκευή.

Κάντε LIKE στη σελίδα του InVeria.gr και...  μείνετε ενημερωμένοι για όλα!

InVeria.gr