Η... συνήθεια, ο στιγματισμός και η οφειλόμενη επανόρθωση (editorial)

Όταν εκφέρεις δημόσιο λόγο, είτε κρίνεις / σχολιάζεις ή παρουσιάζεις γεγονότα, κρίνεσαι και εσύ. Και κάνεις, λίγες ή πολλές φορές, λάθη. Άλλοτε ασήμαντα (πχ, απόκλιση από την ώρα ή την ηλικία ενός θύματος), άλλοτε πιο σημαντικά (πχ, ως προς τον τρόπο ή τα πρόσωπα που ενεπλάκησαν σε ένα ατύχημα).

Το μόνο σίγουρο, είναι ότι δεν υπάρχει δόλος ή πρόθεση για οποιοδήποτε λάθος. Βεβαίως, θέλει θάρρος και εσωτερική ισορροπία για να παραδέχεσαι τα λάθη σου...

Ένα από αυτά τα λάθη, ανεπίτρεπτο για μένα προσωπικά, λόγω προσωπικών ενδιαφερόντων και, αν θέλετε, ευαισθησιών, ήταν σχετικά με το περιστατικό που συνέβη προ ημερών στο νοσοκομείο Βέροιας, όπου ένας πολίτης χτύπησε έναν γιατρό - ιερέα (κάνει ειδικότητα στο Νοσοκομείο, φορώντας κανονικά τα "ράσα" του) και ακόμη έναν νοσηλευτή.

Επί του θέματος ασχοληθήκαμε, κυρίως, μέσα από ανακοινώσεις του Σωματείου Εργαζομένων του Νοσοκομείου Βέροιας και του Ηγούμενου της Μονής Τιμίου Προδρόμου - Σκήτης Βέροιας, οι οποίοι και αναφέρθηκαν με δημόσιες ανακοινώσεις τους στο περιστατικό.

Το λάθος έγκειται στο γεγονός ότι πέσαμε στην "παγίδα" και χρησιμοποιήσαμε χαρακτηρισμούς για τον δράστη του περιστατικού που απάδουν της επιστημονικής ορολογίας. Δηλαδή, τον χαρακτηρίσαμε "ψυχασθενή", με την λαϊκή έννοια του όρου, δηλαδή ενός ατόμου που εκείνη την στιγμή δεν ήταν σε φυσιολογική κατάσταση. Προφανώς, δεν είχαμε υπόψη μας καμία ιατρική γνωμάτευση, ούτε γνωρίζαμε το ιστορικό του προσώπου. 

Το ότι ήταν απαράδεκτη και κατακριτέα η συμπεριφορά και σίγουρα εκείνη την στιγμή δεν "έστεκε καλά στα μυαλά του", κατά το κοινώς λεγόμενο, είναι πρόδηλο. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ισχύει το ίδιο όταν δύο οδηγοί "πλακώνονται" στο δρόμο για ένα ατύχημα ή χούλιγκανς τα σπάνε στα γήπεδα, κλπ.

Αυτό όμως, όπως επισημαίνει με ανακοίνωση του ο Σύλλογος Οικογενειών και Φίλων για την Ψυχική Υγεία Ν. Ημαθίας (ΣΟΦΨΥ Ν. Ημαθίας), δεν σημαίνει ότι αυτός που συμπεριφέρεται έτσι είναι ψυχικά ασθενής, με την τυπική έννοια του όρου.

Η συνήθεια, που έχει ριζωθεί στην κοινωνία (και για την εκρίζωσή της παλεύει ο ΣΟΦΨΥ), θέλει τον κάθε άνθρωπο που συμπεριφέρεται αλλοπρόσαλλα ή ακραία, να τον αποκαλούμε "τρελό", "ψυχασθενή", "ψυχοπαθή" και άλλα ποικίλα, αλλά μη ανταποκρινόμενα στην πραγματικότητα, επίθετα.

Αυτή τη συνήθεια, λοιπόν, έπληξε και εμάς, κατά την απόδοση των γεγονότων (επαναλαμβάνουμε, μέσα από ανακοινώσεις - μαρτυρίες εμπλεκομένων έμμεσα ή άμεσα προσώπων).

Ευτυχώς, ο - σχετικά νεοπαγής, αλλά αρκούντως δραστήριος - σύλλογος Συγγενών και Φίλων για την ψυχική υγεία, ήρθε να μας διορθώσει, με αυστηρό ύφος, που δικαιολογείται από την αγωνία και την αγανάκτηση μπροστά σε όρους που στιγματίζουν ανθρώπους που πάσχουν από ψυχικά νοσήματα (δείτε το δελτίο Τύπου του ΣΟΦΨΥ Ν. Ημαθίας για το θέμα).

Βέβαια, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι πολλές φορές οι ιατρικοί όροι χρησιμοποιούνται μεταφορικά. Δηλαδή, όταν λέμε "είναι τρελός ΠΑΟΚτσής", "είναι τρελός και παλαβός για την γυναίκα του" κλπ, δεν το εννοούμε με την κυριολεκτική έννοια. Το σημειώνουμε αυτό, για να μην περάσουμε και στο άλλο άκρο. Όπως και να έχει, στην συγκεκριμένη περίπτωση, πολλοί - μεταξύ αυτών και εμείς - χρησιμοποίησαν αδόκιμο όρο και καλώς έγινε η σχετική επισήμανση.

Επιπροσθέτως, ας σημειώσουμε ακόμη μία φορά πως οι ψυχικά ασθενείς, με την κλινική έννοια του όρου, όχι μόνο δεν είναι επικίνδυνοι, αλλά πολλές φορές είναι αυτοί που διατρέχουν τον κίνδυνο. Είτε από άγνοια, είτε από επιπολαιότητα, είτε από την κακώς εννοούμενη συνήθεια ή, ακόμα, και από διεστραμμένη άποψη περί του τι είναι ψυχική ασθένεια. 

Και, μην ξεχνάτε: Είμαστε όλοι δυνάμει ψυχικά ασθενείς, με την κυριολεκτική έννοια.

Εξυπακούεται δε, πως ζητούμε συγγνώμη για την χρήση αδόκιμων όρων που, όπως φάνηκε, ενόχλησαν, τόσο τους λήπτες της φροντίδας του ΣΟΦΨΥ, όσο και τους συγγενείς και ιατρικό - βοηθητικό προσωπικό. Ας ελπίσουμε η δική μας παραδοχή του λάθους, να συμβάλλει στην περαιτέρω ευαισθητοποίηση επί του θέματος. Για αυτό, άλλωστε, αφιερώσαμε τόσες γραμμές στο θέμα και δεν αρκεστήκαμε απλώς στην δημοσίευση του δελτίου Τύπου του Συλλόγου για την Ψυχική Υγεία της Ημαθίας, που - σημειωτέον - είναι ένας από τους λίγους φορείς που ασχολούνται με το θέμα, ελλείψει δημόσιων δομών και υποδομών.

Νίκος Βουδούρης

Κάντε LIKE στη σελίδα του InVeria.gr και... 
μείνετε ενημερωμένοι για όλα!

InVeria.gr