Χαρίεσσα: Εστία διαφύλαξης της παράδοσης των ηθών και των εθίμων

Η αγάπη για την παράδοση και η εμπειρία τους στα μουσικά, χορευτικά και λαογραφικά δρώμενα στάθηκαν το έναυσμα της δημιουργίας για μια σειρά ηθών και εθίμων, βγαλμένα απο την παράδοση. Ο λόγος για τον Μορφωτικό χορευτικό σύλλογο Χαρίεσσας “Αγιο Δημήτριο”, που την παραμονή της γιορτής του Πολιούχου του χωριού, έδωσε μια διαφορετική αλλά ταυτόχρονα και διαχρονική νότα, χωρίς διαστρεβλώσεις, στις αξίες του τόπου του με μια πλειάδα ηθών και εθίμων.

Κυριακή 25 Οκτωμβρίου: Με ξεχωριστή ευλάβεια ο Μορφωτικός Σύλλογος και οι κάτοικοι, τίμησαν την μνήμη του Αγίου Δημητρίου. Στο πνευματικό κέντρο της Εκκλησίας μετά το πέρας του Πανηγυρικού Εσπερινού, οι εορταστικές - παραδοσιακές εκδηλώσεις πήραν σάρκα και οστά. Δύο παιδιά, ψάλλοντας το Απολυτίκιο του Αγίου Δημητρίου κρατώντας κεριά και την Εικόνα Του, πραγματοποίησαν περιφορά Της σε όλο το χωριό.  

Και επειδή ο ελληνικός παραδοσιακός γάμος αποτελεί μια απο τις πιο δυνατές μορφές έκφρασης των εθίμων του τόπου μας, ο Μορφωτικός Χορευτικός Σύλλογος, αμέσως μετά την περιφορά της Εικόνας του Αγίου Δημητρίου, ανέδειξε τον πλούτο του εθίμου, και την σπουδαιότητα της παράδοσης. 

Ο γαμπρός και η νύφη πάνω στο κάρο, τα μπαούλα γεμάτα προικιά, η παρασκευή της κουλούρας του γάμου και τα κουλουράκια,τα εδέσματα και οι μεζέδες, ήταν μερικά απο τα σταθερά εκείνα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον ελληνικό παραδοσιακό γάμο. 

Όλοι οι παρευρισκόμενοι αλλά πολλοί περισσότερο οι νέοι, γνώρισαν την αξία της παράδοσης, βιώνοντας την μέσα απο τα ήθη τα έθιμα, τις μελωδίες των παραδοσιακών χορών του γάμου, τις φορεσιές, τα κοσμήματα, τους στοίχους των τραγουδιών.

Όλοι ξέρουμε οτι τότε μετά το γάμο ακολουθούσαν τα γεννητούρια. Έτσι, οι παρευρισκόμενοι “μεταφέρθηκαν” σε ένα γεγονός, σε διαφορετικό βαθμό απ ότι σήμερα. Αφού τελείωνε η διαδικασία της γέννας, μετά απο λίγες ημέρες οι γυναίκες του σπιτιού, μάνα, πεθερά, συνυφάδες κ.τ.λ.,  αφού συγύριζαν το δωμάτιο, έκαναν στο σινί πιτούλες για την λεχώνα, ενώ στο τσουκάλι έφτιαχναν σιμιγδαλένιο χαλβά  και τον μοίραζαν στους επισκέπτες για να δώσουν καλή ευχή για το νεογέννητο.

Και επειδή τότε οι οικογένειες αποκτούσαν πολλά παιδιά γιατί αυτό ήταν το κοινωνικό πρότυπο, αλλά και γιατί χρειαζόταν πολλά εργατικά χέρια για τιςαγροτικές τους δουλειές, ο Μορφωτικός Χορευτικός Σύλλογος, μετέφερε τα στοιχεία εκείνα που χαρακτήριζαν την ελληνική αγροτική εργασία. Κάρα γεμάτα με μπάλες απο άχυρα, ξύλινα βαρέλια, καφάσια με φρούτα, ήταν μερικά απο τα καθημερινά γεωργικά εργαλεία, μερικές απο τις ασχολίες του γεωργού εκείνης της εποχής.

Η βιωματική επικοινωνία των παρευρισκόμενων με την Ελληνική παράδοση απο μία τόσο ωραία εκδήλωση όμως, δεν σταματάει εδώ. Ο Σύλλογος των παραδόσεων, προβάλλοντας την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου του, αναβίωσε ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων και του Πάσχα, ανασυρμένα απο τα βάθη εκείνων των εποχών.

Οι γυναίκες του συλλόγου αλλά και όλου του χωριού,  ζύμωσαν το Γκούμνο η αλλιώς χριστόψωμο και επάνω του με ζύμη έκαναν έναν μεγάλο Σταυρό και ενδιάμεσα σχεδίαζαν ότι καλλιεργούσε τότε η κάθε οικογένεια, αλλά σχεδίαζαν και τα ζώα που είχε. Το έκοβαν πάντα το πρωί των Χριστουγέννων στο τραπέζι που ετοίμαζαν μόλις γυρνούσαν απο την εκκλησία . Η διαδικασία της προετοιμασίας για τον ερχομό των Χριστουγέννων απαιτούσε τότε και την Καρκόντζα. Με κέφι και εορταστική διάθεση, κυρίες της Χαρίεσσας και μέλη του Συλλόγου, επιδώθηκαν στο ζύμωμα της καρκόντζας. 

Η Καρκόντζα ήταν είδος ψωμιού σε σχήμα Σταυρού και την τοποθετούσαν στο εικονοστάσι. Εκείνη που υπήρχε ήδη απο πέρυσι την έβρεχαν και την έδιναν στα ζώα. Το ζυμάρι που περίσσευε, το έκαναν κουλάτσες – στρόγγυλα μικρά ψωμάκια- και τα μοίραζαν στα παιδιά που γυρνούσαν στο Κόλντε !!

Απο το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι όμως δεν έλλειπαν και τα λαχταριστά φαγητά.Οι μπάμπες (γεμιστή κοιλιά), το πράσο με χοιρινό κρέας, οι λαχανοντολμάδες με κοπανιστό κρέας (το λάχανο συμβολίζει την αφθονία),το ψάρι με τα κρεμμύδια, οι πίτες με πράσο και λουκάνικο, οι τυρόπιτες, οι γαλατόπιτες, οι κολοκυθόπιτες, ήταν μερικά απο τα πλούσια εδέσματα που μαγείρευαν οι γυναίκες εκείνης της εποχής για την ημέρα των Χριστουγέννων. Και φυσικά η δοκιμή απο τους παρευρισκόμενους απέδειξε οτι ικανοποιήσε και τον πιο απαιτητικό ουρανίσκο, σκορπώντας επαίνους στις μαγείρισσες του  συλλόγου.

Ο Μορφωτικός Χορευτικός Σύλλογος “Άγιος Δημήτριος” δίνοντας ιδιαίτερο χρώμα στην εορταστική και συνάμα Μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης το Πάσχα, με ξεχωριστό τρόπο αναβίωσε μερικά απο τα ήθη και 

έθιμα της Ελληνικής παράδοσης. Οι παρευρισκόμενοι μεγάλοι, είχαν την ευκαιρία να ξαναθυμηθούν τα παλιά, ενώ οι νεώτεροι να μάθουν τα παραδοσιακά εδέσματα. 

Ο “Άγιος Δημήτριος” κατάφερε και  τους μετέφερε τις βασικότερες γευστικές Πασχαλινές ελληνικές παραδόσεις. Οι προετοιμασίες για την βραδιά της Ανάστασης, ξεκινούσαν απο την Μεγάλη Πέμπτη όπου οι γυνάικες έβαφαν τα κόκκινα αυγά και ζύμωναν τα τσουρέκια και τα πασχαλινά κουλούρια. Σε ένα τραπέζι γεμάτο πασχαλινές λιχουδιές, γεμάτο ελληνικές παραδόσεις της Μεγάλης Βδομάδας, εκτός απο τα κόκκινα αυγά, τα πασχαλινά κουλούρια και τσουρέκια, υπήρχε το καθιερωμένο αρνάκι ψημένο με τον πατροπαράδοτο τρόπο σε φούρνο με ξύλα, το φουρνισμένο χειροποίητο ψωμί και το φρικασέ με αρνάκι.

Μετά το πέρας των εκδηλώσεων, ο Σύλλογος κρατώντας ευλαβικά τα ήθη και έθιμα τους ως φιλόξενοι οικοδεσπότες, κέρασε σε όλους τους παρευρισκόμενους, λικέρ σπιτικό, γλυκά του κουταλιού και μπισκοτολούκουμα, σαν αυτά που κερνούσαν τότε στα σπίτια τους επισκέπτες. Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων το κρασί και το τσίπουρο έρεε αφθονο και δωρεάν. 

Καθ όλη τη διάρκεια των εκδηλώσεων οι επισκέπτες γνώρισαν την παράδοση του τόπου, αλλά και τους ανθρώπους με την φιλοξενία τους που ήταν διάχυτη.