Λαπαβίτσας στην Guardian: Για να νικήσει τη λιτότητα η Ελλάδα πρέπει να ελευθερωθεί από το ευρώ

Με άρθρο του στη βρετανική εφημερίδα The Guardian, ο βουλευτής Ημαθίας του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Λαπαβίτσας, εξηγεί τι συνέβη στη διαπραγμάτευση του Φεβρουαρίου, τι κέρδισε η Ελλάδα και τι πρέπει να διεκδικήσει τους επόμενους κρίσιμους τέσσερις μήνες.

Το άρθρο φέρει τίτλο "για να νικήσει τη λιτότητα η Ελλάδα πρέπει να ελευθερωθεί από το ευρώ" (To beat austerity Greece must break free from the euro), ωστόσο, όπως επισημαίνει ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ στην προσωπική του ιστοσελίδα όπου ανέβασε το κείμενο, ο αρχικός τίτλος, πριν τον αλλάξει η εφημερίδα, ήταν "Η μάχη για την Ελλάδα μόλις άρχισε" (The fight for Greece has just begun).  

"Το πιο ζωτικής σημασίας βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι η στρατηγική της προσδοκίας ριζοσπαστικών αλλαγών εντός της καθορισμένη δομή του κοινού νομίσματος έχει τελειώσει. Η στρατηγική αυτή μας έδωσε την εκλογική νίκη με το να υποσχόμαστε στον Ελληνικό λαό το τέλος της λιτότητας χωρίς να υποφέρουμε από την απομάκρυνση από την ΟΝΕ. Δυστυχώς, τα γεγονότα έδειξαν αδιαμφισβήτητα ότι αυτό είναι αδύνατο και είναι καιρός να παραδεχτούμε την πραγματικότητα" επισημαίνει μεταξύ άλλων ο κ. Λαπαβίτσας και καταλήγει: "Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να κερδίσει την ανακούφιση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, μόνο εάν η Αριστερά αποτινάξει τις αυταπάτες τις και αρχίσει να προτείνει λογικές πολιτικές οι οποίες θα βγάλουν επιτέλους την Ευρώπη από τον παραλογισμό που άρχισε με την επιβολή του κοινού νομίσματος". 

Ολόκληρο το άρθρο 

Η συμφωνία που υπογράφτηκε μεταξύ της νέας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα και της ΕΕ μετά από τρεις βδομάδες εντόνων διαπραγματεύσεων, αποτελεί ένα συμβιβασμό που επιτεύχθηκε κάτω από οικονομικούς εξαναγκασμούς. Το κέρδος για την Ελληνική πλευρά είναι ότι κράτησε την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ζωντανή και ικανή να δώσει τη μάχη την επόμενη μέρα.

Αυτή η μέρα δεν είναι πολύ μακριά. Η Ελλάδα θα πρέπει να διαπραγματευτεί τον Ιούνιο μια μακροχρόνια οικονομική συμφωνία, έχοντας μπροστά της την αποπληρωμή δύο σημαντικών δόσεων τον ερχόμενο Ιούλιο και Αύγουστο. Στους επόμενους τέσσερις μήνες η κυβέρνηση θα πρέπει όχι μόνο να δράσει πολύ καλύτερα, αλλά να διαπραγματευτεί, να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια και να εφαρμόσει το ριζοσπαστικό πρόγραμμα που έχει  ανακοινώσει. Όλη η Ευρωπαϊκή Αριστερά παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον, αφού μια ενδεχόμενη ελληνική επιτυχία θα σημάνει ότι το δόγμα λιτότητας που μαστίζει ολόκληρη την Ευρώπη μπορεί να ξεπεραστεί. 

Στη διαπραγμάτευση του Φεβρουαρίου ο ΣΥΡΙΖΑ έπεσε σε μια διπλή παγίδα. Από τη μία  ήταν η εμπιστοσύνη που έδειξαν οι ελληνικές τράπεζες στην ΕΚΤ ως προς την παροχή ρευστότητας, χωρίς την οποία η λειτουργία τους θα σταματούσε. Όμως ο κ. Draghi της ΕΚΤ αύξησε την πίεση προς την ελληνική πλευρά περιορίζοντας τους όρους της παροχής ρευστότητας. Έτσι, οι ελληνικές τράπεζες φοβούμενες τις εξελίξεις και με τους καταθέτες τους να αποσύρουν τις καταθέσεις τους εν όψη τερματισμού των διαπραγματεύσεων, βρέθηκαν να χάνουν εκατομμύρια ευρώ ρευστότητας καθημερινά. Από την άλλη, ήταν η ανάγκη του ελληνικού κράτους για χρηματική βοήθεια, ώστε να εξυπηρετήσει το χρέους και ταυτόχρονα να πληρώσει έγκαιρα μισθούς, συντάξεις, κλπ. Όσο συνεχίζονταν οι διαπραγματεύσεις η ανάγκη για χρηματοδότηση μεγάλωνε. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η ΕΕ καθοδηγούμενη από τη Γερμανία περίμενε κυνικά μέχρι η πίεση στις ελληνικές τράπεζες να φτάσει στο ζενίθ. Μέχρι το βράδυ της Παρασκευής 20 Φεβρουαρίου η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα έπρεπε να αποδεχθεί τη συμφωνία ή να αντιμετωπίσει την επόμενη εβδομάδα χαοτικές οικονομικές συνθήκες, για τις οποίες δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένη.

Η συμφωνία επέκτεινε την ήδη υπάρχουσα δανειακή σύμβαση, δίνοντας στην Ελλάδα τέσσερεις μήνες εγγυημένης χρηματοδότησης, υποβαλλόμενη σε τακτική αναβαθμολόγηση από θεσμούς όπως η Ευρωπαϊκή Κομισιόν, η ΕΚΤ, το ΔΝΤ. Η χώρα εξαναγκάστηκε να δηλώσει ότι αποδέχεται να συμμορφωθεί με όλες τις υποχρεώσεις προς τους δανειστές «πλήρως και στην ώρα τους». Επίσης, ότι θα στοχεύσει την επίτευξη των κατάλληλων πρωτογενών πλεονασμάτων, να παραιτηθεί από μονομερείς ενέργειες οι οποίες θα είχαν αρνητικό αντίκτυπο στους δημοσιονομικούς της στόχους και να ξεκινήσει μια σειρά από μεταρρυθμίσεις οι οποίες είναι αντίθετες στις εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ όσων αναφορά τις φοροελαφρύνσεις, τον βασικό μισθό, τις ιδιωτικοποιήσεις και την εξάλειψη της ανθρωπιστικής κρίσης στη χώρα. 

Εν ολίγοις, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πλήρωσε πολύ ακριβά το τίμημα του να παραμείνει ζωντανή. Τα πράγματα θα γίνουν ακόμα πιο δύσκολα από το πανούργο κράτος της Ελληνικής οικονομίας. Η ανάπτυξη το 2014 μετρήθηκε μόλις στο 0.7%, ενώ το ΑΕΠ περιορίστηκε κατά το τελευταίο τετράμηνο. Η βιομηχανική παραγωγή έπεσε περεταίρω κατά 3.8% τον Δεκέμβριο και ακόμα και στις λιανικές πωλήσεις σημειώθηκε πτώση κατά 3.7% παρά την περίοδο Χριστουγέννων. Η πιο ανησυχητική ένδειξη όμως είναι η πτώση των τιμών κατά 2.8% τον Ιανουάριο. Πρόκειται για μια οικονομία που έχει εισέλθει σε μια συνεχή τροχιά υποτίμησης με πολύ λίγο ή καθόλου έλεγχο της κατάστασης. Απέναντι σε αυτό το φόντο, η επιμονή της ΕΕ στην λιτότητα και στις πρωτογενείς ισορροπίες είναι καθαρά μια εκδικητική τρέλα.

Οι ερχόμενοι τέσσερεις μήνες θα είναι μια περίοδο συνεχούς αγώνα για τον Σύριζα. Αναμφίβολα, η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει σημαντικές δυσκολίες στο να περάσει με επιτυχία την αναβαθμολόγηση του Απριλίου από τους θεσμούς όπως η ΕΚΤ, το ΔΝΤ και η ΕΚ ώστε να εγκρίνουν την πολυπόθητη χρηματοδότηση. Στην πραγματικότητα, η δημοσιονομική κατάσταση είναι τόσο βαριά που γεγονότα μπορεί να προκύψουν ακόμα γρηγορότερα. Ο φόρος εισοδήματος καταρρέει, εν μέρει λόγω του οικονομικού παγώματος και εν μέρει λόγω του ότι ο κόσμος καθυστερεί τις πληρωμές ελπίζοντας σε πολιτικές αρωγής από την δυσβάσταχτη φορολογία που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια.

Τα δημόσια ταμεία ήδη θα στερεύουν μέχρι τον Μάρτιο όταν θα πρέπει να γίνουν σημαντικές πληρωμές του χρέους. Αλλά ακόμα και αν υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση θα οδηγήσει επιτυχώς την χώρα μέσα από αυτές τις δυσκολίες, τον Ιούνιο η Ελλάδα θα πρέπει να επανέλθει στις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ για μια μακροχρόνια οικονομική συμφωνία. Η παγίδα του Φεβρουαρίου είναι ακόμα ενεργή και έτοιμη να εμφανιστεί ξανά.

Το ερώτημα είναι τι θα πρέπει εμείς σαν ΣΥΡΙΖΑ να κάνουμε και πως θα μπορούσε η Αριστερά ανά την Ευρώπη να βοηθήσει. Το πιο ζωτικής σημασίας βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι η στρατηγική της προσδοκίας ριζοσπαστικών αλλαγών εντός της καθορισμένη δομή του κοινού νομίσματος έχει τελειώσει. Η στρατηγική αυτή μας έδωσε την εκλογική νίκη με το να υποσχόμαστε στον Ελληνικό λαό το τέλος της λιτότητας χωρίς να υποφέρουμε από την απομάκρυνση από την ΟΝΕ. Δυστυχώς, τα γεγονότα έδειξαν αδιαμφισβήτητα ότι αυτό είναι αδύνατο και είναι καιρός να παραδεχτούμε την πραγματικότητα.

Για να αποφύγει την συντριβή ή την ολοκληρωτική παραχώρηση ο ΣΥΡΙΖΑ στην επόμενη περίοδο, πρέπει να είμαστε ειλικρινά ριζοσπαστικοί. Η δύναμή μας αντλείται αποκλειστικά από την καταπληκτική στήριξη του κόσμου την οποία ακόμα δεχόμαστε. Η κυβέρνηση θα πρέπει γρήγορα να εφαρμόσει μέτρα τα οποία θα ανακουφίσουν την εργατική τάξη από την τρομερή πίεση των τελευταίων ετών: απαγόρευση πλειστηριασμών, διαγραφή εγχώριου χρέους, επανασύνδεση ηλεκτρικού ρεύματος, αύξηση κατώτατου μισθού, διακοπή ιδιωτικοποιήσεων. Αυτό είναι το πρόγραμμα με το οποίο μας εξέλεξε ο Ελληνικός λαός.  Οι δημοσιονομικοί στόχοι και η επιτήρηση από τους θεσμούς θα πρέπει να έρχονται σε δεύτερη μοίρα στις προτεραιότητές μας αν θέλουμε να διατηρήσουμε την λαϊκή υποστήριξη.  

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνησή μας πρέπει να προσεγγίσει τις διαφαινόμενες διαπραγματεύσεις του Ιουνίου με διαφορετικό σκεπτικό από αυτό του Φεβρουαρίου. Η ΟΝΕ δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί και δεν θα γίνει ποτέ μια πιο φιλική νομισματική ένωση προς όφελος του εργαζόμενου λαού. Η Ελλάδα θα πρέπει να φέρει μια σημαντική γκάμα επιλογών στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης και θα πρέπει να προετοιμαστεί για έκτακτα μέτρα ρευστότητας λαβαίνοντας υπ’ όψιν ότι όλα τα ενδεχόμενα μπορούν να είναι διαχειρίσιμα εάν ο λαός είναι έτοιμος. Εν τέλει, η ΕΕ έχει ήδη οδηγήσει την χώρα στην καταστροφή.

Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να κερδίσει την ανακούφιση της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, μόνο εάν η Αριστερά αποτινάξει τις αυταπάτες τις και αρχίσει να προτείνει λογικές πολιτικές οι οποίες θα βγάλουν επιτέλους την Ευρώπη από τον παραλογισμό που άρχισε με την επιβολή του κοινού νομίσματος. Τότε μπορεί να υπάρχει η ευκαιρία να εξαλειφθεί η λιτότητα που μαστίζει ολόκληρη την Ευρώπη. Όμως, ο χρόνος περνάει γρήγορα για όλους μας.

***

Το άρθρο του Κώστα Λαπαβίτσα στην πρωτότυπη μορφή του, όπως δημοσιεύθηκε στην The Guardian:

To beat austerity Greece must break free from the euro - Costas Lapavitsas

The agreement signed between Greece and the EU after three weeks of lively negotiations is a compromise reached under economic duress. Its only merit for Greece is that it has kept the Syriza government alive and able to fight another day. That day is not far off. Greece will have to negotiate a long-term financing agreement in June, and has substantial debt repayments to make in July and August. In the coming four months the government will have to get its act together to negotiate those hurdles and implement its radical programme. The European left has a stake in Greek success, if it is to beat back the forces of austerity that are currently strangling the continent.

In February the Greek negotiating team fell into a trap of two parts. The first was the reliance of Greek banks on the European Central Bank for liquidity, without which they would stop functioning. Mario Draghi, president of the European Central Bank, ratcheted up the pressure by tightening the terms of liquidity provision. Worried by developments, depositors withdrew funds; towards the end of negotiations Greek banks were losing a billion euros of liquidity a day.

The second was the Greek state’s need for finance to service debts and pay wages. As negotiations proceeded, funds became tighter. The EU, led by Germany, cynically waited until the pressure on Greek banks had reached fever pitch. By the evening of Friday 20 February the Syriza government had to accept a deal or face chaotic financial conditions the following week, for which it was not prepared at all.

The resulting deal has extended the loan agreement, giving Greece four months of guaranteed finance, subject to regular review by the “institutions”, ie the European Commission, the ECB and the IMF. The country was forced to declare that it will meet all obligations to its creditors “fully and timely”.

Furthermore, it will aim to achieve “appropriate” primary surpluses; desist from unilateral actions that would “negatively impact fiscal targets”; and undertake “reforms” that run counter to Syriza pledges to lower taxes, raise the minimum wage, reverse privatisations, and relieve the humanitarian crisis.

In short, the Syriza government has paid a high price to remain alive. Things will be made even harder by the parlous state of the Greek economy. Growth in 2014 was a measly 0.7%, while GDP actually contracted during the last quarter. Industrial output fell by a further 3.8% in December, and even retail sales declined by 3.7%, despite Christmas. The most worrying indication, however, is the fall in prices by 2.8% in January. This is an economy in a deflationary spiral with little or no drive left to it. Against this background, insisting on austerity and primary balances is vindictive madness.

The coming four months will be a period of constant struggle for Syriza. There is little doubt that the government will face major difficulties in passing the April review conducted by the “institutions” to secure the release of much-needed funds. Indeed, so grave is the fiscal situation that events might unravel even faster. Tax income is collapsing, partly because the economy is frozen and partly because people are withholding payment in the expectation of relief from the extraordinary tax burden imposed over the last few years. The public purse will come under considerable strain already in March, when there are sizeable debt repayments to be made.

But even assuming that the government successfully navigates these straits, in June Greece will have to re-enter negotiations with the EU for a long-term financing agreement. The February trap is still very much there, and ready to be sprung again.

What should we as Syriza do and how could the left across Europe help? The most vital step is to realise that the strategy of hoping to achieve radical change within the institutional framework of the common currency has come to an end. The strategy has given us electoral success by promising to release the Greek people from austerity without having to endure a major falling-out with the eurozone. Unfortunately, events have shown beyond doubt that this is impossible, and it is time that we acknowledged reality.

For Syriza to avoid collapse or total surrender, we must be truly radical. Our strength lies exclusively in the tremendous popular support we still enjoy. The government should rapidly implement measures relieving working people from the tremendous pressures of the last few years: forbid house foreclosures, write off domestic debt, reconnect families to the electricity network, raise the minimum wage, stop privatisations. This is the programme we were elected on. Fiscal targets and monitoring by the “institutions” should take a back seat in our calculations, if we are to maintain our popular support.

At the same time, our government must approach the looming June negotiations with a very different frame of mind from February. The eurozone cannot be reformed and it will not become a “friendly” monetary union that supports working people. Greece must bring a full array of options to the table, and it must be prepared for extraordinary liquidity measures in the knowledge that all eventualities could be managed, if its people were ready. After all, the EU has already wrought disaster on the country.

Syriza could gain succour from the European left, but only if the left shakes off its own illusions and begins to propose sensible policies that might at last rid Europe of the absurdity that the common currency has become. There might then be a chance of properly lifting austerity across the continent. Time is indeed very short for all of us.

(φώτο άρθρου: Alkis Konstantinidis/Reuters - Πληροφορίες: enikos.gr)