Κ΄ Παύλεια: Ημερίδα για τους Θεολόγους Ημαθίας

Κ΄ Παύλεια: Ημερίδα για τους Θεολόγους Ημαθίας...

Την Πέμπτη 19 Ιουνίου, στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο Βεροίας και στο πλαίσιο των επετειακών Κ' Παυλείων, πραγματοποιήθηκε η 7η επιστημονική ημερίδα θεολόγων καθηγητών Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με θέμα: « Σύμβολα και Συμβολισμοί στη ζωή και την παράδοση της Εκκλησίας». 

Ο υπεύθυνος παρουσίασης της ημερίδος, Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου, π. Στυλιανός Μακρής, ανέφερε στην εισαγωγική του ομιλία, ότι ο συμβολισμός αποδίδει το βαθύτερο νόημα της θεολογίας και εκφράζει, εν τω κόσμω, την αλήθεια του μέλλοντος αιώνος. Η Εκκλησία του Χριστού έχει σύμβολα και συμβολισμούς, σύμβολα πίστεως, όπου όροι θεολογικοί αποκαλύπτουν το μυστήριο της σαρκωμένης θεότητος. Εν συνεχεία έκανε μια σύντομη περιγραφή των πρωτοχριστιανικών συμβόλων όπως της άγκυρας, της αμπέλου, του ιχθύος κ.α.

Ο Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων στον χαιρετισμό του ανέφερε, ότι η Εκκλησία χρησιμοποιεί υλικά και αισθητά στοιχεία, τα σύμβολα, προκειμένου να περιγράψει πνευματικά στοιχεία και έννοιες και να τα καταστήσει αλήθεια στους πιστούς. Τα σύμβολα χρησιμοποιήθηκαν τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες ως προστατευτικά έναντι των αμυήτων στην πίστη, στην συνέχεια όμως εξυπηρέτησαν την καλύτερη κατανόηση των εννοιών της πίστεως και της Εκκλησίας από τους πιστούς κάθε μορφωτικού επιπέδου.

Στη συνέχεια χαιρετισμό στο συνέδριο απηύθυναν ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ημαθίας κ. Ευθύμιος Φλιτούρης και η Σχολική Σύμβουλος Θεολόγων κ. Μαρία Συργιάννη.

«Συμβολισμός και ρεαλισμός στην γλώσσα της Εκκλησίας». 

Ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Βασίλειος Καλλιακμάνης, καθηγητής του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ ανέπτυξε, εμπεριστατωμένα, τις εξής θεματικές ενότητες: 

α)Η συμβολική γλώσσα της Εκκλησίας. β) Ο συμβολικός λόγος του Χριστού. γ) Ο συμβολικός λόγος στην Αποκάλυψη του Ιωάννου. δ) Συμβολισμοί για τον Χριστό. ε) Καταφατική και αποφατική θεολογία. στ) Ο συμβολισμός στην Εκκλησιαστική τέχνη. Συμπερασματικά ο εισηγητής ανέφερε ότι τα σύμβολα στην θεία λατρεία έχουν αναγωγικό, παιδαγωγικό και μυσταγωγικό χαρακτήρα.

«Τά σύμβολα στην τέχνη της Εκκλησίας». 

Ο κ. Τρύφων Τσομπάνης, επίκουρος καθηγητής Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ αναφέρθηκε στον ιστορικό και συμβολικό χαρακτήρα των εικόνων, στους ποικίλους συμβολισμούς που βοήθησαν τους προσερχομένους στην Εκκλησία εκ της ειδωλολατρείας και στην καθιέρωση, από τον 3ο  αιώνα, των εικονιστικών θεμάτων στους ναούς. Εν συνεχεία έκανε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην καθιέρωση των διαφόρων συμβόλων στην εκκλησιαστική τέχνη παρουσιάζοντας και ενδεικτικά διάφορα εκκλησιαστικά έργα.

Ακολούθησε γόνιμη συζήτηση και πραγματοποιήθηκε η απονομή των αναμνηστικών των Κ´ Παυλείων στους εισηγητές της ημερίδος.

Ο χαιρετισμός του Μητροπολίτη

Ἀποτελεῖ ξεχωριστή χαρά γιά τήν Ἱερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας πού καί φέτος στό πλαίσιο τῶν ἐκδηλώσεων τῶν Κ´ Παυλείων ὀργανώθηκε καί πραγματοποιεῖται σέ συνεργασία μέ τή Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Ἐκπαιδεύσεως τοῦ Νομοῦ Ἠμαθίας καί τή Σχολική Σύμβουλο Θεολόγων κ. Μαρία Συργιάννη, ἡ Ἡμερίδα τῶν θεολόγων καθηγητῶν τῆς Δευτεροβάθμιας Ἐκπαιδεύσεως μέ θέμα: «Σύμβολα καί συμβολισμοί στή ζωή καί τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας».

Ἡ ἀντιληπτική ἱκανότητα τοῦ ἀνθρώπου, ἀκόμη καί τοῦ εὐφυεστέρου, βασίζεται, ὡς γνωστόν στήν παρατήρηση καί τήν ἐμπειρία. Ὁ ἄνθρωπος κατανοεῖ εὐκολότερα ὅ,τι μπορεῖ νά συσχετισθεῖ μέ κάτι τό ὁποῖο γνωρίζει ἤ τοῦ εἶναι οἰκεῖο, καί μέ τόν τρόπο αὐτό μπορεῖ νά προσεγγίσει καί νά ἀντιληφθεῖ ἀκόμη καί ἔννοιες οἱ ὁποῖες δέν ἔχουν ὑλική ὑπόσταση καί κατά συνέπεια δέν μποροῦν νά περιγραφοῦν ἤ νά ἀπεικονισθοῦν.

Μέ βάση αὐτή τήν ἀρχή ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, τό κήρυγμα τῆς ὁποίας εἶναι κατ᾽ ἐξοχήν πνευματικό, ἀναφέρεται ὅμως στόν ἄνθρωπο πού εἶναι ὄν ὑλικό καί πνευματικό συγχρόνως, καθώς ἀποτελεῖται καί ἀπό σῶμα καί ἀπό ψυχή, χρησιμοποίησε ὑλικά καί αἰσθητά στοιχεῖα, τά σύμβολα, προκειμένου νά περιγράψει πνευματικά στοιχεῖα καί ἔννοιες καί νά τά καταστήσει οἰκεῖα στούς πιστούς.

Στούς πρώτους αἰῶνες ἡ χρήση τῶν συμβόλων λειτουργοῦσε καί προστατευτικά ἔναντι τῶν ἀμυήτων στήν πίστη, ἔτσι ὥστε νά μήν ἐκτίθεται τόσο αὐτή ὅσο καί οἱ πιστοί της στίς βέβηλες διαθέσεις τῶν διωκτῶν τους, ὅπως π.χ. συνέβαινε μέ τό σύμβολο τοῦ «Ἰχθύος» πού ἀπεικονίζετο ἀντί τοῦ Χριστοῦ. Στή συνέχεια ὅμως τά σύμβολα διατηρήθηκαν καί ἐπεκτάθηκαν, διότι ἐξυπηρετοῦσαν ὄχι μόνο στήν καλύτερη κατανόηση τῶν ἐννοιῶν τῆς πίστεως καί τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τούς πιστούς ἀδιακρίτως μορφωτικοῦ ἐπιπέδου, ἀλλά καί γιατί ἡ χρήση τῶν συμβόλων συμβάδιζε μέ τό ἑλληνικό πνεῦμα πού εὐνοοῦσε τήν ἀπεικόνιση, εἴτε πραγματική εἴτε λεκτική, πρός διευκρίνιση πνευματικῶν ἐννοιῶν. 

Ἔτσι τά σύμβολα ἐπεκτάθηκαν καί ὁ συμβολισμός χρησιμοποιήθηκε ὄχι μόνο στόν θεολογικό λόγο ἀλλά καί στήν Ἐκκλησιαστική πράξη καί παράδοση. 

Ἡ χρήση τους ἀποτέλεσε καί ἀποτελεῖ πλοῦτο Ἐκκλησιαστικό ἀλλά καί γλωσσικό, λογοτεχνικό, καλλιτεχνικό καί πολιτιστικό, πού διδάσκει καί συγκινεῖ ὅλους μας, πού κάνει τόν ἀόρατο κόσμο τοῦ Θεοῦ ὁρατό στόν χοϊκό ἄνθρωπο, πού κάνει τόν ἀπρόσιτο στήν ἀνθρώπινη ἀδυναμία Δημιουργό προσιτό, πού μᾶς ἐπιτρέπει νά βλέπουμε τά ἐπέκεινα δι᾽ ἐσόπτρου, μέχρι τήν ἡμέρα πού ἐλπίζουμε καί εὐχόμεθα ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ νά μᾶς ἀξιώσει νά τά ἀπολαύσουμε ἀποκεκαλυμμένα.

Μέ αὐτές τίς ἁπλές σκέψεις σχετικά μέ τό θέμα πού θά ἀπασχολήσει τή σημερινή Ἡμερίδα σᾶς καλωσορίζω ὅλους μέ πολλή ἀγάπη καί τιμή καί σᾶς εὐχαριστῶ γιά τήν παρουσία σας καί τή συμμετοχή σας.

Ὅλως ἰδιαιτέρως καλωσορίζω καί εὐχαριστῶ τούς δύο εἰσηγητές, τόν αἰδεσιμολογιώτατο πρωτοπρεσβύτερο π. Βασίλειο Καλλιακμάνη, καθηγητή τοῦ Τμήματος Θεολογίας τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πού θά ἀναπτύξει τό θέμα: «Συμβολισμός καί ρεαλισμός στή γλώσσα τῆς Ἐκκλησίας» καί τόν ἐπίκουρο καθηγητή τοῦ Τμήματος Ποιμαντικῆς καί Κοινωνικῆς Θεολογίας τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Τρύφωνα Τσομπάνη πού θά μᾶς μιλήσει γιά «Τά σύμβολα στήν τέχνη τῆς Ἐκκλησίας», καί βεβαίως εὐχαριστῶ θερμά τή Σχολική Σύμβουλο τῶν Θεολόγων τοῦ Νομοῦ Ἠμαθίας, κ. Μαρία Συργιάννη γιά τήν ὡραία καί ἀποδοτική συνεργασία μας.

Εὔχομαι ὅσα θά ἀκούσουμε νά ἀποτελέσουν ἀφορμή γιά ἕνα γόνιμο καί ἐποικοδομητικό διάλογο πού θά πλουτίσει τίς γνώσεις καί θά μᾶς ὠφελήσει πνευματικά, καί μέ αὐτή τήν εὐχή κηρύσσω τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Ἡμερίδος.