ΙΗ΄ Παύλεια: «1912: Αέρας ελευθερίας στο Ρουμλούκι»

Την Κυριακή 24 Ιουνίου διοργανώθηκε από την Αρχιερατική Περιφέρεια Αλεξανδρείας και στο πλαίσιο των ΙΗ΄Παυλείων ημερίδα ιστορίας και λαογραφίας με τίτλο: «1912: Αέρας ελευθερίας στο Ρουμλούκι». 

Οι εργασίες της Ημερίδας έγιναν στο πνευματικό κέντρο της ενορίας Κοιμήσεως Θεοτόκου και την παρουσίασε ο αρχιμ. Διονύσιος Ανθόπουλος, αρχιερατικός επίτροπος Αλεξανδρείας.

Στον χαιρετισμό του ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων τόνισε: «Η αρχιερατική περιφέρεια της Αλεξανδρείας συμμετέχει και φέτος στις εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν του ιδρυτού της τοπικής μας Εκκλησίας, πρωτοκορυφαίου αποστόλου Παύλου, με μία Ημερίδα μνήμης και τιμής στην ιστορία της περιοχής, στην ιστορία του Ρουμλουκιού.

Η απόφαση της Ιεράς Μητροπόλεώς μας να συνδυάσουμε τα φετινά ΙΗ΄ Παύλεια με την εκατοστή επέτειο της απελευθερώσεως της Μακεδονίας μας από τους Τούρκους μάς δίνει για μια ακόμη φορά την ευκαιρία να στρέψουμε τα βλέμματα και την προσοχή μας σ’ αυτόν εδώ τον ένδοξο και ιστορικό τόπο που διαδραμάτισε συχνά στο πέρασμα των αιώνων καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις.

Με στρατηγικής σημασίας θέση ανάμεσα στη θάλασσα και την ηπειρωτική ενδοχώρα, στο δέλτα των ποταμών που διαμόρφωσαν ένα ιδιαίτερο γεωφυσικό ανάγλυφο στην περιοχή, που άλλοτε δυσκόλευε και άλλοτε διευκόλυνε τις πολεμικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις, το Ρουμλούκι αποτελούσε ανάκαθεν το πέρασμα προς την Θεσσαλονίκη και προσείλκυε το ενδιαφέρον των αντιπάλων δυνάμεων.

Στις πρώτες κρίσιμες δεκαετίες του 20ου αιώνα το Ρουμλούκι υπήρξε σχεδόν διαρκώς θέατρο επιχειρήσεων και συγκρούσεων. Ο Μακεδονικός αγώνας αρχικά και στη συνέχεια οι βαλκανικοί πόλεμοι έκαναν αισθητό τον αέρα της ελευθερίας στο Ρουμλούκι. Μέχρι που ήρθε η ποθητή ημέρα , η ημέρα που γενεές γενεών περίμεναν για περισσότερα από πεντακόσια χρόνια και αγωνιζόταν για να γίνει πραγματικότητα. Μέχρι που ήρθε η ποθητή ημέρα που έκανε τον αέρα της ελευθερίας να δροσίζει τα ταλαιπωρημένα και κουρασμένα από τις συνεχείς συγκρούσεις πρόσωπα των κατοίκων του× που έκανε τον αέρα της ελευθερίας να στεγνώνει τα δάκρυά τους για τα τόσα χρόνια της σκλαβιάς× που έκανε τον αέρα της ελευθερίας να φουσκώνει τα λάβαρα που χρόνια ολόκληρα φύλαγαν διπλωμένα στα σεντούκια τους οι Ρουμλουκιώτες γι’ αυτήν την ημέρα.

Αυτόν τον αέρα της ελευθερίας που έπνευσε στο Ρουμλούκι το 1912 θα μας μεταφέρουν στη σημερινή Ημερίδα οι εκλεκτοί εισηγητές μας. Με τις ομιλίες τους θα μας μεταφέρουν το κλίμα και τις συνθήκες των πολεμικών επιχειρήσεων από την εποχή του Μακεδονικού αγώνα μέχρι την απελευθέρωση αλλά και γενικότερα την κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή και διευκόλυνε την νικηφόρα προέλαση του ελληνικού στρατού τον Οκτώβριο του 1912 και θα φωτίσουν άγνωστες πτυχές της σημαντικής αυτής περιόδου της ιστορίας μας και της ιστορίας αυτού του τόπου.

Τους ευχαριστώ όλους θερμά, τον υποστράτηγο κ. Αλέξανδρο Τρομπούκη, τον Αντιστράτηγο κ. Αθανάσιο Καρατζίκο, τον νομικό και ιστορικό κ. Ιωάννη Μοσχόπουλο, και τον επίσης ιστορικό και εκπαιδευτικό κ. Γρηγόριο Γιοβανόπουλο, και για το ενδιαφέρον τους για την ιστορία του Ρουμλουκιού, αλλά και για την πρόθυμη ανταπόκρισή τους στην πρόσκλησή μας να συμμετάσχουν στη φετινή Ημερίδα.

Ευχαριστώ ακόμη θερμά τον Διευθυντή της Δευτεροβάθμιας Εκπαιδεύσεως Νομού Ημαθίας, που ευγενικά ανέλαβε το βάρος της προεδρίας και του συντονισμού των δύο συνεδριών και τους διοργανωτές της Ημερίδας.

Ευχαριστώ από καρδιάς και όλους εσάς που ήρθατε για να τιμήσετε με αυτήν την εκδήλωση τον τόπο και την ιστορία του και μέσω αυτής τον πρωτοκορυφαίο απόστολο Παύλο».

Στη συνέχεια χαιρετισμό απηύθυνε οι ο Δήμαρχος Αλεξάνδρειας κ. Φώτιος Δημητριάδης ο οποίος ευχαρίστησε τον σεβασμιώτατο που περιλαμβάνει και την Αλεξάνδρεια στις εκδηλώσεις των Παυλείων καθώς και τους διοργανωτές για τον κόπο που κατέβαλαν προκειμένου να έρθουν στο φως νέα στοιχεία της ιστορίας του τόπου. Ανέφερε ακόμη ότι πολλοί άνθρωποι και ιερείς βοήθησαν στην απελευθέρωση του Ρουμλουκιού από τους Βουλγάρους κομιτατζήδες και ασφαλώς η Εκκλησία ήταν μπροστάρης σε αυτές τις εξελίξεις.

Ακολούθως ανέλαβε την προεδρία ο κ. Ευθύμιος Φλιτούρης, Διευθυντής της Δευτεροβάθμιας Εκπαιδεύσεως Νομού Ημαθίας και αφού εισήγαγε το ακροατήριο της Ημερίδας στην ατμόσφαιρα της ιστορικής εποχής, παρουσίασε στη συνέχεια τον πρώτο εισηγητή κ. Αλέξανδρο Τρομπούκη, Υποστράτηγο ε.α. και ιστορικό μελετητή ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Ο Μακεδονικός αγώνας στο Ρουμλούκι: ένας μικρός σκληρός πόλεμος πριν τον μεγάλο». Μεταξύ άλλων τόνισε: «Ο Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908) ήταν στην ουσία μια δυναμική παρουσία Ελληνικών σωμάτων στη Μακεδονία προκειμένου να σώσει την ελληνικότητα των κατοίκων της από τη διαφαινόμενη επιβολή των σλαβικών, βουλγαρικών και ρουμανικών μειονοτήτων. Ο Μακεδονικός αγώνας στο Ρουμλούκι ήταν ένας μικρός σκληρός πόλεμος πριν από το μεγάλο που διεξήχθει λίγα χρόνια μετά (1912-1913). Ήταν ο αγώνας που προλείανε το έδαφος για την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού.

Η περιοχή της Λίμνης Γιαννιτσών, υπήρξε το θέατρο επιχειρήσεων, όπου διεξήχθησαν μάχες μικρές αλλά σκληρές. Στα τέλη του 19ου αιώνα με αρχές του 20ου αιώνα, η περιοχή είχε να αντιμετωπίσει έναν άλλο αδυσώπητο εχθρό τον Βούλγαρο κομιτατζή, ο οποίος κάτω από την τούρκικη κάλυψη κάνει τα πάντα για να εξαφανίσει τον ελληνισμό της Μακεδονίας. Κατά τον Μακεδονικό αγώνα (1904-1908) οι Ρουμλουκιώτες συμμετείχαν ενεργά σε αυτόν. Το 1904 στην περιοχή του Ρουμλουκιού δρούσε το ολιγάριθμο σώμα του καπετάν Θεοχάρη Κούγκα ή Γιδιώτη. Στις αρχές του 1905 μπήκε για πρώτη φορά στο Ρουμλούκι οργανωμένο ελληνικό σώμα του Κωνσταντίνου Μπουκουβάλα (καπεταν Πετρίλος) με βάση του τη καλύβα του τσεκρή στη Λίμνη των Γιαννιτσών. Ο αγώνας στο Ρουμλούκι και το γειτονικό Βάλτο περιγράφεται από τις εκδόσεις της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού και τα απομνημονεύματα των Αξκών που έδρασαν στην περιοχή και μεταφέρθηκαν σαν μυθιστόρημα στο θρυλικό έργο της Πηνελόπης Δέλτα "Τα μυστικά του Βάλτου"».

Εν συνεχεία το λόγο έλαβε ο 2ος εισηγητής κ. Αθανάσιος Καρατζίκος, Αντιστράτηγος ε.α. και επίτιμος Α΄Υπαρχηγός ΓΕΣ, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Α΄Βαλκανικός Πόλεμος, Γενική κατάσταση στη Βαλκανική. Εξέλιξη των επιχειρήσεων». Μεταξύ άλλων τόνισε: ότι οι Βαλκανικοί πόλεμοι υπενθυμίζουν το μεγαλείο των Ελλήνων, όταν αυτοί είναι ενωμένοι. Στη συνέχεια σκιαγράφησε την πολιτική και στρατιωτική κατάσταση τις παραμονές του πολέμου στις περιοχές της Μακεδονίας, της Ηπείρου και τα Νησιά του Αιγαίου. Ανέλυσε τις διεργασίες μεταξύ των Βαλκανικών χωρών και τις συνθήκες που υπογράφηκαν για το κίνδυνο του πολέμου και έκανε ειδική αναφορά για την πολιτική της Ελλάδος και το ρόλο του Βενιζέλου στην προσπάθειά του να εξυπηρετήσει καλύτερα τα ελληνικά συμφέροντα, καθώς και την ρήξη μεταξύ του Βασιλιά και του Πρωθυπουργού.

Επίσης αναφέρθηκε εκτενώς στην αντίδραση των Τούρκων στις δραστηριότητες των Βαλκανικών χωρών και στον τρόπο που κηρύχθηκε ο πόλεμος (5 Οκτωβρίου 1912). Έκανε αναλυτική παρουσίαση του αξιόμαχου ελληνικού στρατού και στόλου, στον οπλισμό και το ακμαιότατο ηθικό του. Μίλησε ακόμη για τις επιχειρήσεις της Στρατιάς Θεσσαλίας στην προσπάθειά της για την απελευθέρωση της Μακεδονίας.

Μετά το διάλλειμα ακολούθησε ο τρίτος εισηγητής κ. Ιωάννης Μοσχόπουλος, νομικός και ιστορικός ερευνητής, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις για την απελευθέρωση του Ρουμλουκιού». Μεταξύ άλλων τόνισε: «Στις 16 Οκτωβρίου 1012 τα χωριά του Ρουμλουκιού, εκτός από το Πλατύ ήταν άδεια από Τούρκους οι οποίοι οπισθοχωρούσαν, άλλωστε η περιοχή, πέρα από το τηλεγραφείο του σταθμού, δεν είχαν στρατιωτική σημασία». Ανέλυσε στη συνέχεια το ρόλο των προσκόπων (ανιχνευτών) και τις κινήσεις του ελληνικού στρατού καθώς απελευθέρωνε τις περιοχές αυτές, με ειδική αναφορά στη μάχη για την κατάληψη της γέφυρας του Νησελίου, που είχε μεγάλη σημασία για την περεταίρω προώθηση των ελληνικών στρατευμάτων. Περιέγραψε την είσοδο της 7ης Μεραρχίας στο Γιδά και τις πανηγυρικές εκδηλώσεις και δοξολογίες που την ακολούθησαν, αλλά και τις προσπάθειες για την κατάληψη στη συνέχεια της σιδηροδρομικής γέφυρας και την αντίσταση των Τούρκων που συνάντησαν.

Τελευταίος εισηγητής της Ημερίδας ήταν ο κ. Γρηγόριος Γιοβανόπουλος, εκπαιδευτικός και ιστορικός ερευνητής ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Ο ρόλος του σιδηροδρομικού σταθμού και του τηλεγραφείου Γιδά κατά τον Α΄Βαλκανικό πόλεμο». Μίλησε για τον τρόπο που μπήκε στη ζωή του Ρουμλουκιού ο σιδηρόδρομος και για την κατασκευή του κτιρίου του σιδηροδρομικού σταθμού που αποτέλεσε στον μακεδονικό αγώνα ένα σημαντικό κέντρο διακίνησης οπλισμού. Αναφέρθηκε ακόμη στα σημαντικά τηλεγραφήματα που διακινήθηκαν από το τηλεγραφείο. Ανέφερε την στρατοπεύδευση του Βασιλέως Γεωργίου στο σταθμό και την ανταλλαγή τηλεγραφημάτων με την Αθήνα με τις συνεννοήσεις για την προσπάθεια απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης και την πανηγυρική είσοδο του Βασιλέως για την εδραίωση της νίκης των Ελλήνων, δεδομένου του ενδιαφέροντος τόσο των Βουλγάρων όσο και άλλων να μπουν εκείνοι πρώτοι στη Θεσσαλονίκη για ευνόητους λόγους.

Ακολούθησε συζήτηση και στο τέλος έγινε η παρουσίαση από τον π. Διονύσιο Ανθόπουλο του τόμου πρακτικών της περσινής Ημερίδας τοπικής ιστορίας και πολιτισμού που είχε ως θέμα της: «Πατρο-Κοσμάς ο Αιτωλός: το πέρασμα του Αγίου από το Ρουμλούκι». Από ένα αντίγραφο του τόμου διανεμήθηκε σε όλους όσοι παρηκολούθησαν τις εργασίες της Ημερίδας. Ο τόμος αυτός είναι αφιερωμένος στον πανοσιολογιώτατο αρχιμανδρίτη π. Νεκτάριο Λασκαρίδη που υπηρέτησε για 11 χρόνια στην πόλη της Αλεξάνδρεια και συνέβαλε τα μέγιστα στην πνευματική αναγέννηση και άνθηση της ορθοδόξου πνευματικότητας του τόπου.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με απονομές αναμνηστικών και έκφραση θερμών ευχαριστιών για όλους τους συντελεστές από τον σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονα, ο οποίος τόνισε ότι: «ο Μακεδονικός αγώνας δεν τελείωσε, εφόσον υπάρχουν κάποιοι που αμφισβητούν το όνομα και την ιστορία μας,