Σαν Σήμερα: 16 Ιουνίου (1945: Πεθαίνει ο Άρης Βελουχίωτης)

16 Ιουνίου

Σαν σήμερα...........(αφιέρωμα)

1945: Πεθαίνει ο Άρης Βλουχιώτης, ηγρτικό στέλεχος του ΕΛΑΣ.

O Άρης Βελουχιώτης (Λαμία, 27 Αυγούστου 1905 - Μεσούντα Αχελώου, 16 Ιουνίου 1945) (πραγματικό όνομα Θανάσης Κλάρας) ήταν ηγετικό στέλεχος («καπετάνιος») του ΕΛΑΣ και του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας.

Γεννήθηκε στη Λαμία και νέος ακόμη εντάχθηκε στo ΚΚΕ. Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο πολέμησε ως λοχίας πυροβολικού. Τον Ιανουάριο του 1942, κατόπιν έγκρισης του ΚΚΕ, προωθήθηκε στο βουνό για τη συγκρότηση αντάρτικων ομάδων. Υπήρξε ηγέτης του ΕΛΑΣ (του αντάρτικου σώματος του ΕΑΜ) κατά τον απελευθερωτικό αγώνα της Ελλάδας από τους Γερμανούς κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τις απαρχές του Εμφύλιου. Σημαντικό μέλος του ΚΚΕ, ήλθε σε εσωκομματική ρήξη, εξαιτίας της άρνησής του να παραδώσει τα όπλα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Ο Βελουχιώτης και ύστερα από την σύναψη της συμφωνίας της Βάρκιζας συνέχισε την δράση του. Η στάση του αυτή τελικά τον οδήγησε στον θάνατο.

Οι διαφορετικές απόψεις για το πρόσωπό του μέσα στην τότε ελληνική αριστερά, η απόφασή του να μην παραδώσει τα όπλα, ο επεισοδιακός του θάνατος αλλά και η εμφυλιοπολεμική του δράση και η σκληρότητα με την οποία αντιμετώπισε τους Έλληνες αντιπάλους του τον έκαναν μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της εποχής του. Φυλακίστηκε και εξορίστηκε πολλές φορές ως το 1940 και κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου πολέμησε στο μέτωπο.Μετά την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, άρχισε την αντιστασιακή δράση του και τον Φεβρουάριο του 1942 είχε συγκροτήσει ένοπλη ομάδα από 15 άνδρες και άρχισε τον αγώνα από το χωριό Δομνίστα της Ευρυτανίας.

Με την αύξηση της δύναμης του ΕΛΑΣ ο Βελουχιώτης ανέλαβε ηγετική θέση και η φήμη του εδραιώθηκε μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου τη νύχτα 25-26 Νοεμβρίου 1942, που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία ανταρτικών ομάδων του ΕΛΑΣ υπό τον Βελουχιώτη, του ΕΔΕΣ υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα και Άγγλων αξιωματικών. Ακολούθησε τον Δεκέμβριο του 1942 η επιτυχία του κατά τη σύγκρουση του με Ιταλικό σύνταγμα στο Μικρό χωριό Ευρυτανίας και σειρά άλλων επιχειρήσεων.

Μετά την επιτυχία που είχε η συνεργασία των ανταρτικών ομάδων στην ανατίναξη του Γοργοπόταμου, καταβλήθηκε προσπάθεια για τη εδραίωση της συνεργασίας των αντιστασιακών οργανώσεων και ομάδων. Οι προσπάθειες αυτές δεν καρποφόρησαν και η αποτυχία επισφραγίστηκε ύστερα από μια άκαρπη συνάντηση του Βελουχιώτη με τον Ζέρβα και τον υπαρχηγό της Βρετανικής Αποστολής Κρις Γούντχαουζ στη Ροβελίστα της Ηπείρου (Δεκέμβριος του 1942).

Η αποτυχία αυτή είχε ως επακόλουθο την ένταση μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων και αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ των ανταρτικών ομάδων, κορύφωμα των οποίων ήταν η δολοφονία του συνταγματάρχη της ΕΚΚΑ Δημήτριου Ψαρού από στέλεχος του ΕΛΑΣ παρά τη ρητή αντίθετη διαταγή του Βελουχιώτη (γενικά παραμένει άγνωστο το αν υπήρχαν οδηγίες ή ήταν εν βρασμό ψυχής η δολοφονία). Για το έγκλημα αυτό θεωρήθηκε από πολλούς υπεύθυνος ο Βελουχιώτης αν και είναι βέβαιο ότι ο ίδιος προσωπικά δεν ήταν παρών στη δολοφονία.

Από τη Ρούμελη ο Βελουχιώτης στάλθηκε στην Πελοπόννησο και πολέμησε επικεφαλής του ΕΛΑΣ της περιοχής εναντίον των Γερμανών και των Ταγμάτων Ασφαλείας που αποτελούσαν τις δυνάμεις ασφαλείας των κατοχικών κυβερνήσεων. Ιδιαίτερα αιματηρές για τα Τάγματα Ασφάλειας ήταν οι συγκρούσεις που έγιναν σε πολλές πόλεις της Πελοποννήσου μετά τον Σεπτέμβριο του 1944 όταν άρχισαν να αποχωρούν οι Γερμανοί.

Στο τέλος Σεπτεμβρίου 1944, ο Βελουχιώτης, με τη μεσολάβηση του υπουργού της εξόριστης κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας Παναγιώτη Κανελλόπουλου, δέχθηκε να αναστείλει τη λειτουργία των έκτακτων στρατοδικείων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και έφυγε για τη Ρούμελη τον επόμενο μήνα, τις μέρες της αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα.

Τον Νοέμβριο του 1944 σε σύσκεψη καπετάνιων του ΕΛΑΣ πρότεινε να ετοιμαστεί ο ΕΛΑΣ για την αναμενόμενη σύγκρουση με τους Άγγλους: «Αν ζήσει κανένας σας να θυμάται τα λόγια αυτά. Οι Εγγλέζοι θα σας σφάξουν όλους σαν αρνιά, εγώ στα χέρια τους δε θα πέσω, γιατί τα βουνά με ξέρουν. Με την πέτρα προσκέφαλο, την ψείρα συντροφιά, την κάπα σκέπασμα δε θα με ιδούνε ζωντανό στα χέρια τους. Αυτό θέλω να το θυμάστε αν κανένας σας ζήσει.» Αντικρούστηκε όμως από τον καπετάνιο της Ομάδας Μεραρχιών της Μακεδονίας Μάρκο Βαφειάδη και τελικά ο Βελουχιώτης δεν έλαβε μέρος στα Δεκεμβριανά.

Ο Βελουχιώτης, μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουάριου 1945) υπέγραψε με τον στρατιωτικό αρχηγό του ΕΛΑΣ Στέφανο Σαράφη την αποστράτευση των ανταρτικών ομάδων κατηγόρησε όμως με δριμύτητα την πολιτική ηγεσία του ΕΑΜ για την εσφαλμένη τακτική της που, κατά την άποψη του, οδηγούσε στην εγκαθίδρυση των Άγγλων στην Ελλάδα και στη δίωξη των αγωνιστών του ΕΑΜ.

Έτσι στο Γαρδίκι παρά την αρχική αποδοχή της Συμφωνίας της Βάρκιζας διακήρυξε την ανάγκη να συνεχιστεί ο αγώνας εναντίον του νέου ζυγού, η ενέργειά του όμως αυτή προκάλεσε την αντίδραση όχι μόνο της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά και της ηγεσίας του ΚΚΕ που τον αποκήρυξε. Στις 16 Ιουνίου 1945 ο Βελουχιώτης είχε κυκλωθεί στη Μεσούντα του Αχελώου από ομάδες της Εθνοφυλακής που είχαν σταλεί για να τον συλλάβουν και την ημέρα εκείνη προτίμησε να τερματίσει τη ζωή του.

Την ίδια ημέρα, η εφημερίδα Ριζοσπάστης δημοσίευσε την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για τη διαγραφή του Βελουχιώτη από το κόμμα. Οι ακριβείς συνθήκες του θανάτου του δεν είναι γνωστές. Η Εθνοφυλακή αποκεφάλισε το πτώμα του και κρέμασε το κεφάλι του στην κεντρική πλατεία των Τρικάλων την επόμενη ημέρα.

Το όνομα του Βελουχιώτη έγινε συνώνυμο με τη δράση του ΕΛΑΣ και οι απόψεις οι κρίσεις για τη δράση του υπήρξαν ποικίλες και συχνά αντιφατικές. Πολλά επίσης υπήρξαν τα δημοσιεύματα για τον Βελουχιώτη, εκτός από την αναφορά σε γενικά έργα.

Άλλα γεγονότα που συνέβησαν σαν σήμερα...

1920: Ιδρύεται το Διεθνές Δικαστήριο στη Χάγη.

2004: Η Εθνική Ελλάδος ποδοσφαίρου δίνει τον δεύτερο της αγώνα για το Πανευρωπαϊκό πρωτάθλημα ανδρών που διεξάγεται στην Πορτογαλία και έρχεται ισόπαλη με την Εθνική ομάδα της Ισπανίας με 1-1.