Ογδόντα μάσκες λαϊκών δρώμενων στο Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας

Ογδόντα χειροποίητες μάσκες λαϊκών δρώμενων από όλη την Ελλάδα, τον Πόντο, την Καππαδοκία, από περιοχές της Ανατ. Ρωμυλίας και του Παλαιού Σιδηροκάστρου, προϊόν μιας δουλειάς 40 χρόνων περίπου από τον δημοσιογράφο – λαογράφο Γιώργη Μελίκη, φιλοξενούνται από χθες και μέχρι τον Ιούνιο στο ισόγειο του Βυζαντινού Μουσείου Βέροιας.   

Τα εγκαίνια της έκθεσης που διοργάνωσαν και «έστησαν» από κοινού οι δύο Εφορίες, Κλασσικών και Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, έγιναν χθες το πρωί με την ευεργετική βοήθεια του ηλιόλουστου καιρού και τη συμμετοχή χορευτικών λαογραφικών συλλόγων που αναβίωσαν λαϊκά δρώμενα της περιοχής τους: Η Εύξεινος Λέσχη Βέροιας με τα Κοτζαμάνια, οι Γιαννίτσαροι και οι Μπούλες της Νάουσας, τα Μπαμπούγερα από το Βαμβακόφυτο Σερρών, οι Αρκούδες από το Βώλακα  Δράμας και τα Ρογκάτσια από το Ρουμλούκι.

«Οι μάσκες δείχνουν την πορεία των λαϊκών δρώμενων στον χρόνο. Κάποιες από αυτές είναι πραγματικά αρχέγονες και είναι οι ρίζες, θα λέγαμε, της τραγωδίας. Είναι πολύ σημαντικό ότι ακόμα ζουν και διατηρούνται. Η προσπάθειά μας είναι να τις δείξουμε μέσα στο Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας, με τη συνεργασία των δύο Εφοριών Κλασσικών και Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, αφού το βυζαντινό μουσείο, ως τόπος, είναι συμβολικός διότι ανήκει στην πόλη και έτσι δείχνουν τα διαχρονία του πολιτισμού μέσα από αυτό… Οι μάσκες οι ίδιες είναι εφήμερες, αλλά το δρώμενο είναι αρχέγονο» είπε η Προϊσταμένη της Εφορίας, Αρχαιολόγος Αγγελική Κοταρίδη μιλώντας στο «Λαό» για την έκθεση.

Για τη συγκέντρωση των εκθεμάτων εδώ και 40 χρόνια, μας μίλησε ο Γιώργος Μελίκης τονίζοντας ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερο και εύθραυστο υλικό, καρπός και έρευνα μιας ολόκληρης ζωής.

«Ο ρόλος των μασκών είναι να δείξει το εφήμερο στον κύκλο του χρόνου. Όταν τελειώνουν τα δρώμενα, οι μάσκες είτε χαλάνε, είτε πετιούνται, είτε θάβονται…

Εμείς θέλουμε να δείξουμε το ρόλο της μάσκας και αυτές που εκτίθενται εδώ, θέλω να επισημάνω ότι δεν είναι καρναβαλίστικες μάσκες αλλά, μάσκες οι οποίες συμμετέχουν μέσα από αυτούς που τις φοράνε, σε λαϊκά δρώμενα.

Είναι δηλαδή μάσκες τελετουργικές και άρα, έχουν μέσα τους αυτό το μεταφυσικό και την αγωνία του ανθρώπου να έρθει κοντά στα άγρια φαινόμενα της φύσης, να εξοικειωθεί μαζί τους και να ζει με αυτά.

Η κάθε μάσκα είναι διαφορετική περίπτωση και απεικονίζει τον κάθε άνθρωπο… Είναι εξαιρετικά δύσκολο όλα αυτά να συγκεντρωθούν και να κρατήσουν μέσα στο χρόνο…» πρόσθεσε ο κ. Μελίκης. Αργότερα, παίρνοντας τον λόγο κατά την τελετή των εγκαινίων συμπλήρωσε ότι «η μάσκα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ως αρχαιολογικό εύρημα και τεκμήριο, ίσως είναι το λιγότερο ερευνήσιμο είδος, διότι έχει να κάνει  με τον άνθρωπο και τη μεταφυσική του ανάγκη να γίνει κάποια στιγμή του χρόνου τράγος, να γίνει τζαμάλαρος, κοτζαμάνι  ή μπαμπούγερο, να μεταμφιεστεί δηλαδή…

Οι μάσκες της έκθεσης είναι ίσως οι κορυφαίες μάσκες που τις φορούν τα πρόσωπα, μέσα  στον κύκλο του λαϊκού δρώμενου, σε  όποια περιοχή κι αν συμβαίνει αυτό». Τέλος, ο λαογράφος ευχαρίστησε από μικροφώνου την κα Κοταρίδη, χάρη στην οποία, όπως είπε, επισπεύθηκαν οι διαδικασίες και η συλλογή μπόρεσε να εγκαινιαστεί σήμερα (χθες). Ευχαρίστησε επίσης όλους όσοι δούλεψαν από καρδιάς για το αποτέλεσμα της έκθεσης.

Το ίδιο τόνισε και η κα Κοταρίδη στο δικό της λόγο, που προηγήθηκε, υπογραμμίζοντας την πολλή, προσωπική, δουλειά των αρχαιολόγων και εργαζομένων των δύο Εφοριών για το όλο στήσιμο των εκθεμάτων και τους ευχαρίστησε ιδιαιτέρως, ονομαστικώς και δημοσίως.

Κλείνοντας ενημέρωσε ότι με την χορηγία της Αντιπεριφέρειας Ημαθίας και του Δήμου Βέροιας, θα κυκλοφορήσει πολύ σύντομα ένα λεύκωμα κι ένα DVD, με μάσκες και δρώμενα, στο οποίο θα παρουσιάζεται, για πρώτη φορά, η πλήρης ιστορία των λαϊκών δρώμενων μέσα από τους αιώνες.

Μετά τις ομιλίες η κα Κοταρίδη ξενάγησε τους καλεσμένους, αντιπεριφερειάρχη και δημάρχους Βέροιας, Αλεξάνδρειας και Νάουσας, καθώς και τον κόσμο που ακολούθησε στο εσωτερικό του Βυζαντινού Μουσείου όπου θα βρίσκονται οι μάσκες προς έκθεση στο κοινό, μέχρι τον Ιούνιο.

Πηγή: Εφημ. "Λαός", της Σοφίας Γκαγκούση