Σαν Σήμερα: 16 Δεκεμβρίου (1803: 22 Σουλιώτισσες στον χορό του Ζαλόγγου)

16 Δεκεμβρίου…
Σαν σήμερα…. (αφιέρωμα)

1803: 22 Σουλιώτισσες χορεύουν το χορό του Ζαλόγγου και πέφτουν στο γκρεμό μαζί με τα παιδιά τους, για να μην παραδοθούν στους Τούρκους  

Ο λεγόμενος Χορός του Ζαλόγγου αποτελεί ένα ιδιαίτερα εντυπωσιακό ιστορικό και λαογραφικό περιστατικό που συνέβη 18 χρόνια πριν την Ελληνική Επανάσταση του 1821, 16 Δεκεμβρίου του 1803 (π.ημ.), στη κορυφή του όρους Ζάλογγο, εξ ου και η ονομασία του, ο οποίος και κατέληξε «εν χορώ» σε μια ομαδική απελπισμένη βρεφοκτονία και αυτοκτονία ορεσίβιων γυναικών της περιοχής Σουλίου. Οι φήμες του συγκινητικού αυτού γεγονότος κάλυψαν πολύ γρήγορα όχι μόνο τον τουρκοκρατούμενο ελλαδικό χώρο, αλλά ήταν αυτές που κυριαρχούσαν στις ειδήσεις των Φιλελλήνων στην Ευρώπη κατά την έναρξη της ελληνικής επανάστασης, λαμβάνοντας μάλιστα ιδιαίτερες συγκινησιακές φορτίσεις και διαστάσεις θαυμασμού, εξιδανικεύοντάς το.

Το γεγονός αυτό ανάγεται στις μάχες που έδωσαν τα εκστρατευτικά σώματα του Αλή Πασά όταν αποφάσισε να καταστείλει τους Σουλιώτες που λυμαίνονταν περιοχές του Πασαληκίου των Ιωαννίνων. Κατά τις τελευταίες εκείνες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, τέταρτες κατά σειρά, όταν περικυκλώθηκαν κάποια εναπομείναντα εκεί γυναικόπαιδα των Σουλιωτών, που είχαν καταφύγει στο υφιστάμενο ομώνυμο μοναστήρι, Μονή του Ζαλόγγου, που προκειμένου να μην υποστούν την αιχμαλωσία και άλλους εξευτελισμούς, αποφάσισαν να ριφθούν σε παρακείμενο γκρεμό, (φαράγγι), όπως και έπραξαν χορεύοντας και ρίχνοντας προηγουμένως τα βρέφη που κρατούσαν στην αγκαλιά τους.

Έχουν γίνει πολλές αναφορές, μια από αυτές είναι του Άγγλου στρατιωτικού, περιηγητή και αρχαιολόγου, Γουλιέλμου Μαρτίνου Ληκ, οποίος κατέγραψε το γεγονός, από πληροφορίες που συνέλεξε το 1805, ως αντιπρόσωπος της Αγγλίας στα Ιωάννινα, τις οποίες συμπεριέλαβε στο σύγγραμμά του "Περιήγηση στη Β. Ελλάδα". Στην αναφορά του αυτή σημειώνει:   

 "Περίπου 100 οικογένειες είχαν αποτραβηχτεί στο μέρος αυτό από το Σούλι και την Κιάφα, με συνθήκες και ζούσαν στο λόφο ανενόχλητες ώσπου έπεσε το Κούγκι. Τότε επειδή τάχα η περιοχή αυτή ήταν περισσότερη οχυρή ξαφνικά τους επιτέθηκαν με διαταγή του Βεζίρη. Όταν η κατάσταση έγινε απελπιστική ο Κίτσος Μπότσαρης και ένα τμήμα του διέφυγαν. Από τους υπολοίπους, 150 σκλαβώθηκαν και 25 κεφάλια στάλθηκαν στον Αλβανό Μπουλούκμπαση στην Καμαρίνα που διεύθυνε τις επιχειρήσεις, 6 άνδρες και 22 γυναίκες ρίχτηκαν από τα βράχια από το ψηλότερο σημείο του γκρεμνού, προτιμώντας έτσι παρά να πέσουν ζωντανοί στα χέρια των εχθρών τους. Πολλές γυναίκες που είχαν παιδιά τις είδαν να τα ρίχνουν με δύναμη προτού εκείνες κάνουν το μοιραίο πήδημα ".

Ιστορικά σε αυτή την αναφορά γίνεται σαφής λόγος για αυτοκτονία και βρεφοκτονία, ενώ υπάρχουν 6 άνδρες ενώ στις άλλες αναφορές δεν υπήρχε κανένας, ο δε αριθμός των γυναικών περιορίζεται στις 22, χωρίς να γίνεται και εδώ μνεία για χορό. Σημειώνεται όμως ότι το σύγγραμμα αυτό δημοσιεύτηκε 33 χρόνια αργότερα, το 1835, επί Βασιλείας του Όθωνα.

Ένα παρόμοιο περιστατικό φαίνεται ότι συνέβη στην Νάουσα του Ν. Ημαθίας το 1822 κατά την πολιορκία και την καταστροφή της πόλης από τους Τούρκους, αρκετές Ναουσαίες με τα παιδιά και τα μωρά τους, παίρνοντας ίσως δύναμη και από τις Σουλιώτισσες, πήδηξαν όλες μαζί, μια μια στα αφρισμένα νερά του ποταμού Αράπιτσα, από τον γκρεμό, βρίσκοντας ηρωικό θάνατο για να γλιτώσουν από την σκλαβιά και την ατίμωση.

Άλλα γεγονότα που συνέβησαν σαν σήμερα…

1773: Οι κάτοικοι της Βοστόνης αδειάζουν στο Λιμάνι της Βοστόνης το φορτίο τριών βρετανικών καραβιών που μεταφέρουν τσάι, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για τον φόρο που επέβαλλαν οι βρετανικές Αρχές στο τσάι που προερχόταν από τις αποικίες. Το γεγονός αυτό θα μείνει γνωστό ως το Τσάι Πάρτι της Βοστόνης (Boston Tea Party).

1926: Ιδρύεται στη Θεσσαλονίκη από πόντιους πρόσφυγες ο Απόλλων Καλαμαριάς.

Επιμέλεια: Λένα Μαρκογιαννάκη