Σαν Σήμερα: 23 Νοεμβρίου (1981: Κατάργηση πολυτονικού συστήματος)

23 Νοεμβρίου…

 
Σαν σήμερα…. (αφιέρωμα)

1981: Κατάργηση πολυτονικού συστήματος

Ήταν 23 Νοεμβρίου του 1981, ο πρώτος μήνας της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, όταν θεσπίστηκε με το προεδρικό διάταγμα 297/1982 (που ακολούθησε) το μονοτονικό σύστημα ορθογραφίας, τόσο στη διοίκηση όσο και στην εκπαίδευση. Σύμφωνα με αυτό καταργούνται τα δυο πνεύματα (ψιλή και δασεία) και οι δυο από τους τρεις ΕΠΙΣΗΜΟΥΣ τόνους, στην πραγματικότητα χρησιμοποιούνταν μόνο δυο (περισπωμένη και βαρεία). Έτσι, το μόνο τονικό σημάδι παραμένει η ΟΞΕΙΑ.  

Σε κάθε λέξη που έχει δυο ή περισσότερες συλλαβές υπάρχει μια συλλαβή που προφέρεται πιο δυνατά από τις άλλες. Πάνω από το φωνήεν της συλλαβής που τονίζεται βάζουμε ένα σημάδι, που λέγεται ΤΟΝΟΣ. Καμιά λέξη δεν τονίζεται πιο πάνω από την προπαραλήγουσα. Σε μια λέξη που κλίνεται ο τόνος δε μένει πάντα στην ίδια συλλαβή.

Οι παρενέργειες όμως που δημιουργούνται από την εφαρμογή του σημερινού «μονοτονικού» συστήματος είναι πολλές. Καταρχήν, δημιουργεί πρόβλημα στη μελέτη του ποιητικού ρυθμού (παραδοσιακή «μετρική»), ο οποίος, στηρίζεται στην εναλλαγή τονισμένων και άτονων συλλαβών. Εξαιτίας της αδυναμίας του συστήματος να καλύψει κάθε πιθανή περίπτωση (για να μη γεμίσει με εξαιρέσεις) προβαίνει άθελά-του σε γλωσσική ρύθμιση. Πού γίνεται, για παράδειγμα, διάκριση ανάμεσα στο ερωτηματικό «τί» και το σπάνιο αιτιολογικό «τι»;

Κατά δεύτερον, δεν επιτρέπει στο γραπτό λόγο να αποδοθεί με τη φυσικότητα που θα μπορούσε, αν οι χρήστες της γραφής χειρίζονταν με άνεση τους κανόνες τονισμού. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή που αφορά τα λεγόμενα «πάθη των φωνηέντων» («έκθλιψη», «αφαίρεση» κλπ.). Επειδή ο μέσος χρήστης της γραφής πολύ δύσκολα κατανοεί, θυμάται και χρησιμοποιεί τους προβλεπόμενους κανόνες, προτιμά να γράφει τις λέξεις χωρίς τα επισυμβαίνοντα πάθη, με αποτέλεσμα καμιά φορά να δημιουργούνται ακόμα και ενοχλητικές χασμωδίες.

Η κατάργηση του πολυτονικού συστήματος υπήρξε θετική εξέλιξη για τη γλώσσα μας, αφού μας απάλλαξε από το πλήθος των δύσκολων και πολλές φορές αντιεπιστημονικών κανόνων τονισμού. Η μεταρρύθμιση ασφαλώς δημιούργησε κάποια προβλήματα, αλλά αυτά εντοπίζονται κυρίως στον χώρο εκείνων που δεν ήταν συνηθισμένοι στη χρήση της δημοτικής.

Άλλα γεγονότα που συνέβησαν σαν σήμερα…

1980: Σεισμός μεγέθους 7,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, ισοπεδώνει την πόλη Έμπολι της Ιταλίας αφήνοντας πίσω του 4500 νεκρούς και πάνω από 9000 χιλιάδες τραυματίες. Πρόκειται για τον δεύτερο καταστροφικότερο σεισμό της Ιταλίας μετά από αυτόν που ισοπέδωσε την Τοσκάνη στις αρχές του προηγούμενου αιώνα με πάνω από 30000 χιλιάδες νεκρούς.

1996: Το μοντέλο Ειρήνη Σκλήβα κατακτά τον παγκόσμιο τίτλο ομορφιάς Μις κόσμος στην Ινδία.