Αναγνωρίστηκε και επίσημα από το ΚΑΣ η σπουδαιότητα του παλαιού Ναού Αγ. Αθανασίου Φυτειάς

Μία πολύ ευχάριστη είδηση για τους κατοίκους της Φυτειάς, αλλά και για όσους γνωρίζουν τον ιστορικό ναό του Αγίου Αθανασίου, που βρίσκεται στο χωριό, προέκυψε από τη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) της Τρίτης  31 Μαΐου.

Έπειτα από την εισήγηση της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων, την οποία έκανε ο κ. Ν. Μίνως, με θέμα «Έγκριση ή μη μελέτης συντήρησης κονιαμάτων, τοιχογραφιών, φορητών εικόνων και ξυλόγλυπτου τέμπλου Ιερού Ναού Αγίου Αθανασίου στη Φυτειά, Δήμου Βέροιας, Περιφερειακή Ενότητα Ημαθίας, Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας», το Συμβούλιο εξέφρασε την θετική του γνωμάτευση.

Με την εξέλιξη αυτή, γίνεται ένα πρώτο βήμα προς την υλοποίηση ενός αιτήματος των κατοίκων της περιοχής, αλλά και του χρέους προς τα ιστορικά μνημεία που διασώθηκαν μέσα στους αιώνες και κινδυνεύουν με καταστροφή στις μέρες μας.

Σύντομο ιστορικό του μεταβυζαντινού Ναού

Το εσωτερικό του ναού

Ο παλαιός Ναός του Αγίου Αθανασίου, αποτελεί σήμερα το τμήμα που απέμεινε από το αρχικό κτίριο, καθώς το 1930 οι κάτοικοι του χωριού (μέσα στην άγνοιά τους) επιχείρησαν να τον γκρεμίσουν, ώστε να χτίσουν στην θέση του ένα μεγαλύτερο ναό.

Όπως αναφέρουν μαρτυρίες παλιών κατοίκων του χωριού, το γκρέμισμα σταμάτησε όταν μία γυναίκα του χωριού ισχυρίστηκε πως ο Άγιος πήγε στον ύπνο της και με επιτακτικό τρόπο της ζήτησε να σταματήσει η κατεδάφιση.

Έτσι, διασώθηκε το Άγιο Βήμα και ένα, ίδιου εμβαδού, τμήμα του κυρίως ναού. Διασώθηκαν επίσης αγιογραφίες που χρονολογούνται το 1765, οι οποίες είναι έργο του εργαστηρίου της Αγιάς, που δραστηριοποιούνταν στην Ημαθία και την Πιερία.

Το ξυλόγλυπτο τέμπλο, που χρονολογείται στα μέσα του 18ου αιώνα, είναι φτιαγμένο από σανίδες καστανιάς και δρυός, με γραπτή διακόσμηση. Φιλοτεχνήθηκε, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, από τον αγιογράφο των τοιχογραφιών, ενώ κάποιες από τις δώδεκα δεσποτικές εικόνες του, είναι φτιαγμένες από καλλιτέχνη της περιοχής. Από τα υπόλοιπα έργα του τέμπλου, ο Εσταυρωμένος και τα λυπηρά (τα εικονίδια της Θεοτόκου και του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου που βρίσκονται στις δύο πλευρές του Σταυρού) έχουν φιλοτεχνηθεί αργότερα, στα μέσα του 19ου αιώνα, από διαφορετικό ζωγράφο.

Η αγιογραφία του Αγ. Νέστορα

Η θεματολογία των διασωθέντων αγιογραφιών αποτελείται από μορφές προφητών, αγίων, ιεραρχών και μαρτύρων, σκηνές από το δωδεκάορτο (οι δώδεκα σημαντικές γιορτές της Ορθοδοξίας), την Παλαιά και Καινή Διαθήκη, τη ζωή του Χριστού, καθώς και τη μορφή της Παναγίας, ως Πλατυτέρα, στην κόγχη του Αγίου Βήματος.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αγιογραφία του Αγίου Νέστορα (φωτο δεξιά), στη νότια πλευρά του ναού, καθώς, κατά την παράδοση, από το μάτι του αγίου φαίνεται να τρέχει αίμα από τότε που Τούρκοι στρατιώτες επιχείρησαν να τρυπήσουν  τον τοίχο, αλλά μόλις σκάλισαν την αγιογραφία, ανάβλυσε αίμα, τρέποντάς τους σε φυγή.

Η νεότερη ιστορία του

Μετά την κατεδάφιση του μεγαλύτερου τμήματος του παλαιού Ναού το 1930 και το φημολογούμενο όνειρο της γυναίκας με την εμφάνιση του Αγίου, οι κάτοικοι του χωριού σταμάτησαν την κατεδάφιση και ξεκίνησαν την ανέγερση νέου Ναού, ο οποίος ολοκληρώθηκε λίγα χρόνια μετά.

Ωστόσο, η «περιπέτεια» του παλαιού ναού δεν έλαβε τέλος, καθώς η θέση που βρίσκεται δεν είχε την απαραίτητη στατικότητα, με αποτέλεσμα να υπάρχει σοβαρότατος κίνδυνος να υποχωρήσει το έδαφος και ο ναός να κατεδαφιστεί.

Έτσι, επί των ημερών του εφημερίου της Φυτειάς π. Αθανασίου Μαρμαρά, ξεκίνησαν εργασίες για την κατασκευή τοιχίων για την υποστύλωση του εδάφους, που μέχρι σήμερα τουλάχιστον, έχουν φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Όμως, σχετική γνωμάτευση γεωλόγων αναφέρει πως υπάρχει γενικότερο πρόβλημα καθιζήσεων στο χωριό, ειδικά στα κτίρια που είναι χτισμένα στις πλαγιές, οπότε θα πρέπει να υπάρξει άμεση μέριμνα για το μνημείο του Αγίου Αθανασίου.

Μάλιστα, τον Ιανουάριο του 1969, με την Υπουργική Απόφαση 27702/25-1-1969, δημοσιευμένη στο ΦΕΚ 84/Β/5-2-1969, ο ναός του Αγίου Αθανασίου Φυτειάς κηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο, μαζί με άλλους έξι ναούς του νομού (καθολικό Μονής Αγ. Πάντων στα Πιέρια, ναΐσκος Προφήτη Ηλία, έξω από την Χαράδρα, ναός Αγ. Νικολάου  Κ. Ζερβοχωρίου, Ναός Αγ. Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού Νησίου,ναός Αγ. Δημητρίου στα Καβάσιλα και ναός Αγ. Αθανασίου στην περιοχή Βρωμοπήγαδου).

Κατά καιρούς έχουν γίνει προσπάθειες για σύσταση επιτροπών, ώστε να υπάρξει μέριμνα της πολιτείας προς αυτή την κατεύθυνση, ωστόσο δεν υπήρξε κανένα θετικό αποτέλεσμα.

Με την εξέλιξη αυτή από το ΚΑΣ, αν και δεν αποτελεί δεσμευτική απόφαση, αλλά θετική γνωμοδότηση που για να υλοποιηθεί χρειάζονται κονδύλια, ας ελπίσουμε να υπάρξει και η ανάλογη πολιτική βούληση, ώστε να ξεκινήσουν το συντομότερο οι εργασίες συντήρησης.

Πηγή: Εφημ. "Λαός" - Συντάκτης: Νίκος Βουδούρης